█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Średniej wielkości (czasem duże) drzewo liściaste o prostym, zwykle niezbyt wysoko rozdzielonym na konary pniu i szerokiej, często prawie kulistej koronie. Dłoniasto klapowane liście klona zwyczajnego są (bardzo) duże, a ich prostokątne w obrysie klapy posiadają brzeg ozdobiony długimi i ostrymi zębami. Ogonek liściowy wydziela sok mleczny. Owoce mają postać podwójnych skrzydlaków z szeroko rozpostartymi skrzydełkami i płaskimi orzeszkami.

Najbardziej efektowną cechą dekoracyjną klona zwyczajnego jest niezwykle intensywna i wyraźnie zmieniająca się w trakcie kolejnych pór roku kolorystyka. W kwietniu, jeszcze przed rozwinięciem liści, drzewo obsypuje się bardzo jasnymi, jaskrawo żółtozielonymi kwiatami i już wtedy zdecydowanie wyróżnia się z otoczenia. W lecie kolor nadają mu jego umiarkowanie ciemnozielone liście i jest to ta pora roku (obok zimy), w której drzewo nie wyróżnia się niczym specjalnym. Sytuacja ulega diametralnej zmianie w październiku, kiedy liście zaczynają się przebarwiać. Przybierają one całą gamę pięknych, niezwykle żywych odcieni koloru żółtego i pomarańczowego, a klon zwyczajny ponownie staje się najbardziej wyróżniającym się kolorystycznie drzewem. Wziąwszy pod uwagę fakt, że w polskiej florze występuje zaledwie kilka drzew, które pod względem intensywności jesiennych barw mogą równać się z klonem zwyczajnym, nie powinno dziwić, że ten rodzimy i dość powszechnie występujący u nas gatunek cieszy się wyjątkową sympatią i należy do najczęściej uprawianych w Polsce drzew ozdobnych.

Jeden z trzech rodzimych gatunków klona w Polsce (obok jawora i polnego), najbardziej u nas rozpowszechniony (zwłaszcza na nizinach; w górach ustępuje jaworowi). Posiada niemal 100 odmian ozdobnych; np. 'Faassens Black' - odmiana posiadająca ciemnopurpurowe liście, 'Drummondii' - odmiana o liściach biało obrzeżonych, 'Globosum' - odmiana o krzaczastym pokroju.

Zdjęcie pobrano z witryny angielskiej Wikipedii   Występowanie Zasięg. Prawie cała Europa (poza Hiszpanią i Portugalią, Anglią i północną Skandynawią), Kaukaz, Azja Mniejsza. W Polsce rozpowszechniony na terenie całego kraju za wyjątkiem gór, głównie jednak na nizinach. W USA stanowi inwazyjny gatunek obcy. Biotop. Przede wszystkim niże oraz niższe partie gór do 1000 m.n.p.m. (w wyższych partiach gór zastępuje go jawor). Występuje głównie jako domieszka w lasach liściastych i mieszanych, a także w zadrzewieniach śródpolnych. Nie tworzy litych drzewostanów. Preferencje. Gleby zasobne i wilgotne, najlepiej zasadowe, unika zbyt suchych, jak również zbyt mokrych miejsc (np. z zastoiskową wodą), preferuje półcień i wilgotne powietrze, jest mrozoodporny, wyjątkowo odporny na zanieczyszczenia powietrza. Gatunek ogólnie mniej wymagający i bardziej odporny na niekorzystne czynniki niż jawor. Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo o średniej długości życia, szybko rosnące. Osiąga wiek 150-200(250) lat. Tempo wzrostu 50-100cm/rok. █ Wg przewodnika C. Pacyniaka najstarszy w Polsce klon zwyczajny rośnie w Kamienicy koło Nowego Sącza i liczy ponad 270 lat. █ Tempo wzrostu początkowo szybkie, w wieku 40-60 lat słabnie, a w wieku około 100 lat wzrost na wysokość praktycznie ustaje.

  Zastosowanie

Drzewo przede wszystkim ozdobne, sadzone także ze względu na miododajność oraz w celu pozyskania cennego drewna.

  Pokrój / Korzenie

Pokrój. Średniej wielkości (rzadziej duże) drzewo liściaste o prostym pniu i okrągławej koronie.
Rozmiary. Wysokość 25-30(35)m. Średnica pnia do 1.5(1.75)m.
█ Najwyższy w Polsce (prawdopodobnie również w Europie!) klon zwyczajny rośnie w Puszczy Białowieskiej i mierzy 37.2m (TN, 2011, laser). Poza Polską najwyższe drzewo tego gatunku rośnie w Sonian Forest w Belgii i mierzy 32.6m (LG, 2011, laser).
█ Najgrubszy w Polsce klon zwyczajny rośnie w Sulęczynie w woj. pomorskim. Obwód pnia tego drzewa, mierzony na wys. 0.5m, wynosi 5.50m (Φ 1.75m) (KB, 2013). Niewiele cieńsze pnie - o obwodach 5.45m (Φ 1.73m) (KB, 2013) i 5.35m (Φ 1.71m) (KB, 2012) - posiadają(ły) okazy rosnące odpowiednio we wsi Widugiery w gm. Puńsk w woj. podlaskim oraz w miejscowości Zatom w gm. Drawno w woj. zachodniopomorskim (to drugie drzewo, zwane Klonem Solarzy, zostało powalone przez wiatr w 2018 r.). Do krajowej czołówki należy też drzewo rosnące w Ślemieniu niedaleko Żywca w woj. śląskim - obwód pnia tego klona jest równy 5.21m (Φ 1.66m) (PG, 2020). Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.
Szczegóły pokroju. Pień średniej grubości, generalnie prosty i regularny, choć często skręcony wokół osi przez co delikatnie falisty w przekroju, przeważnie dość krótki (nisko rozgałęziony), prawie zawsze pojedynczy. Korona szeroka, kulista lub jajowata, gęsto ugałęziona. Konary długie do bardzo długich, proste lub lekko łukowato wygięte.
System korzeniowy sercowaty, niezbyt głęboki.

		Więcej...
Klon zwyczajny jest średniej wielkości drzewem liściastym o prostym pniu i szerokiej, okrągławej koronie.

  Wybrane okazy

█ Klon pospolity w Ślemieniu. Jeden z najbardziej okazałych, najgrubszych i najstarszych w Polsce klonów zwyczajnych rośnie w Zespole pomników przyrody w Ślemieniu k. Żwyca w woj. śląskim. Obwód pnia tego drzewa wynosi 5.16m (Φ 1.64m - PG, 2016), zaś jego wysokość jest równa 25m (PG, 2016, laser). Wg tablicy informacyjnej wiek klonu szacowany jest na ok. 400 lat. Z częściowo uschniętą koroną (zwłaszcza przy wierzchołku) i odłamanym olbrzymim konarem drzewo nie jest już w najlepszej kondycji.

█ Klon pospolity w Lusinie. Bardzo okazały klon pospolity rośnie w Lusinie niedaleko Krakowa. Drzewo to charakteryzuje się wyjątkowo rozłożystą koroną, której szerokość dochodzi do 24m. Obwód pnia klonu wynosi 3.86m (Φ 1.23m - PG, 2018). Rośnie on na stromej skarpie tuż przy drodze. Stan zdrowotny na pierwszy rzut oka wydaje się dobry, jednak na pniu widoczne duże owocniki grzybów kapeluszowych.

Więcej...   Ciemnoszara kora klona zwyczajnego jest gęsto podłużnie bruzdowana.   Kora U młodych drzew jasnoszara i gładka, po pewnym czasie staje się ciemnoszara do czarniawej, pokryta ładnym rysunkiem gęstych i niezbyt głębokich, pionowych bruzd.

  Pędy i pąki

Młode pędy owalne, brązowawe do oliwkowozielonych, nagie. Pąki zimą ciemnoczerwone, wiosną przed otwarciem miejscami czerwonawe, a miejscami oliwkowozielone, przez pozostały czas brunatnoczerwone, okryte 2-3 parami nagich, jedynie na brzegu lekko orzęsionych łusek, wierzchołkowe duże, jajowate, lekko zaostrzone, boczne znacznie mniejsze, wąskojajowate, przylegające do pędu. Pąki kwiatowe przed otwarciem znacznie się powiększają i przyjmują odwrotnie jajowaty kształt.

→ Zimowe pąki klona zwyczajnego są ciemnoczerwone. → / →→ / →→→ Pąki kwiatowe przed otwarciem znacznie się powiększają.

  Liście

Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka w ogólnym zarysie okrągława, dłoniasto klapowana, duża: długości 8-17cm i szerokości 10-20cm, obustronnie zielona i lekko błyszcząca, naga. Klapy w liczbie 5(-7), prostokątne w obrysie, na końcu długo zaostrzone, średnio głęboko wcięte, na każdej z nich występuje 3-5 ostro wyciągniętych zębów, pomiędzy którymi znajdują się łagodnie zaokrąglone zatoki. Ustawienie: naprzeciwległe na bardzo długich, nawet do 20(-30)cm(!) ogonkach, które po przełamaniu wydzielają mleczny sok (dobra cecha rozpoznawcza gatunku). Okres występowania: IV-X. Liście zaczynają się rozwijać w kwietniu, około 2 tygodnie po zakwitnięciu kwiatów. Jesienią przebarwiają się przybierając całą gamę pięknych, żywych odcieni koloru głównie żółtego i pomarańczowego, ale czasami także czerwonego. Pod względem intensywności jesiennych barw klon zwyczajny należy do najbardziej efektownych drzew w Polsce. Równać się z nim mogą w zasadzie tylko buk zwyczajny, sumak octowiec, morwa biała i jesion pensylwański (który jednak przebarwia się wcześniej i na krótszy czas).
█ Przebarwienie liści klona zwyczajnego rozpoczyna się na początku października; w połowie tego miesiąca drzewa są już w większości żółtopomarańczowe. Masowe opadanie liści ma miejsce w drugiej połowie października.

Dłoniasto klapowane liście klona zwyczajnego mają klapy zakończone wyciągniętymi zębami. Ich długie ogonki liściowe wydzielają mleczny sok (powiększenie). Na długopędach i pędach odroślowych liście osiągają bardzo duże rozmiary.

Więcej...

Jedną z najbardziej dekoracyjnych cech klona zwyczajnego jest niezwykle efektowne, bardzo jaskrawe przebarwianie się liści jesienią. Mamy tu do czynienia z całą gamą pięknych, żywych odcieni koloru żółtego i pomarańczowego aż do czerwonego:

  Kwiaty

Generalnie obupłciowe (choć często tym samym osobniku występują także kwiaty pręcikowe - poligamia), owadopylne i bardzo miododajne, liczne, zebrane kwiatostany w postaci szczytowych, wyprostowanych baldachgron. Pojedyncze kwiaty niewielkie - do 1cm średnicy, jaskrawo żółtozielone, posiadają podwójny, 5-krotny okwiat oraz osadzone na okrągłym dysku miodnikowym 8 pręcików i 1 słupek. Płatki korony identyczne z działkami kielicha, o nieowłosionych brzegach. Okres kwitnienia: IV-IV/V(V) (krótko przed rozwinięciem się liści). Kwiaty tworzą się stosunkowo wcześnie, bo już z początkiem kwietnia (najwcześniej z rodzimych klonów), na 2-3 tygodni przed rozwojem liści. Okres kwitnienia trwa około 3 tygodnie.
█ Ze względu na dużą ilość kwiatów i ich niezwykle jaskrawy, jasnożółtozielony kolor, kwitnące w połowie kwietnia klony zwyczajne wyglądają tak, jak gdyby były obsypane młodymi liśćmi (patrz zdj. poniżej).

Zakwitające przed rozwojem liści, żółtozielone kwiaty klona zwyczajnego są zebrane w stojące, szczytowe baldachgrona. Kolor kwiatów jest tak jaskrawy, że wydają się one wręcz świecić:
	↑ Niewielkie pojedyncze kwiaty posiadają okrągły dysk miodnikowy.

Więcej...

  Owoce i nasiona

Podwójne skrzydlaki z dużymi, płaskimi (różnica w stos. do jawora!) orzeszkami i szerokimi skrzydełkami długości 4-5cm, ustawionymi pod kątem mocno rozwartym (co najmniej 120°), początkowo jasnozielonymi, po dojrzeniu (jasno)brązowymi. Okres dojrzewania owoców: IX-X.
█ Budowa skrzydlaków powoduje, że spadając kręcą się one wokół własnej osi i w ten sposób spowalniają opadanie. Umożliwia to rozsiewanie nasion w odległości przekraczającej 2-3 krotnie wysokość macierzystego drzewa.
█ Klon pospolity rosnący na otwartej przestrzeni zaczyna owocować w wieku 10-20 lat, w zwartym drzewostanie - w wieku 25-40 lat. Lata obfitego owocowania przypadają co 2-3 lat lub nawet każdego roku. Zdolność kiełkowania nasion jest wysoka, wynosi ona około 85%.

Owoce klona zwyczajnego to podwójne skrzydlaki z płaskim orzeszkiem i skrzydełkami ustawionymi pod mocno rozwartym kątem:

Więcej...

  Drewno

Jasne - białe z żółtawym lub różowawym odcieniem, przeważnie beztwardzielowe (jeśli posiada twardziel, to jest ona zwykle stosunkowo niewielka i słabo zaznaczona, jasnobrązowawa), zwarte, ciężkie i twarde, przy tym bardzo sprężyste, mało kurczliwe, trwałe (choć nieco mniej niż u jawora), cenione w przemyśle, używane do produkcji mebli, oklein, podłóg oraz instrumentów muzycznych.
█ Z moich obserwacji wynika, że mimo opisanych dobrych właściwości mechanicznych drewna klona zwyczajnego, po każdej dużej wichurze drzewo to stanowi jeden z największych udziałów wśród wiatrołomów. Więcej na ten temat w artykule Drzewa i wiatr.

			Więcej...
↑ Bardzo jasne drewno klona zwyczajnego jest beztwardzielowe lub posiada niewielką, jasnobrązową twardziel.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...