█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Rodzaj pochodzących z Azji średnio wysokich drzew liściastych. Są one blisko spokrewnione z orzechami i orzesznikami, od których różnią się przede wszystkim owocami mającymi postać niewielkich, oskrzydlonych orzeszków zebranych w bardzo długie (do 50cm!), wisiorowate owocostany, kotkowatymi kwiatostanami żeńskimi oraz pąkami osadzonymi najczęściej na krótkich trzoneczkach, u większości gatunków nie okrytymi łuskami. Długość pierzasto złożonych liści niektórych gatunków skrzydłorzecha może przekraczać nawet 60cm. Ze względu na ciekawy pokrój oraz dekoracyjne liście i owocostany, skrzydłorzechy są niezwykle atrakcyjnymi drzewami ozdobnymi. W Polsce na razie są one jeszcze dosyć rzadko spotykane, jednak ostatnio i tu bywają coraz częściej sadzone, zwłaszcza w parkach. Zdecydowanie najpopularniejszym przedstawicielem rodzaju w Europie jest pochodzący z Kaukazu skrzydłorzech kaukaski.

Rodzaj skrzydłorzech obejmuje 8(-10) gatunków. W Polsce (podobnie jak na całym niemal świecie) uprawiany jest praktycznie tylko skrzydłorzech kaukaski (P. fraxinifolia).

  Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Wszystkie gatunki skrzydłorzecha pochodzą z Azji. Przede wszystkim jest to południowo-wschodnia część tego kontynentu na czele z Chinami, w których występuje naturalnie aż 7 z 8 gatunków (w tym dwa endemiczne). Tylko jeden gatunek - skrzydłorzech kaukaski - pochodzi z zachodniej części Azji, dokładniej z Azji Mniejszej i Kaukazu. Biotop. W zależności od gatunku od nizin po góry, najczęściej w okolicach rzek i innych zbiorników wodnych. Preferencje. Gleby świeże i wilgotne do mokrych, przepuszczalne. Rośliny preferujące pełne nasłonecznienie, nie tolerujące zacienienia, bardzo mrozoodporne (choć często wrażliwe na wiosenne przymrozki). Długość życia i tempo wzrostu. Zależne od gatunku, drzewa szybko rosnące. Zastosowanie. Drzewa ozdobne sadzone głównie w parkach oraz wzdłuż dróg i alei. Z miękkiego drewna skrzydłorzecha kaukaskiego produkuje się papier, meble i okleiny.

  Pokrój / Korzenie

Pokrój. Średniej wielkości i budowy drzewa liściaste. W zależności od gatunku osiągają wysokość (10)20-30(40)m. Do najwyższych gatunków należą osiągające 30m wysokości R. carya rhoifolia i P. tonkinensis. Najczęściej występujący w Polsce skrzydłorzech kaukaski rzadko przekracza 20m. System korzeniowy rozległy i mocny, zapewniający dużą stabilność, korzenie rozrastają się agresywnie i wytwarzają bardzo liczne odrośla.

  Kora

Najczęściej szara do ciemnoszarej, w zależności od gatunku podłużnie bruzdowana lub płytkowato spękana.

Pędy i pąki Pędy skrzydłorzechów mają blaszkowaty, podzielony na komory rdzeń (cecha wspólna z należącymi do tej samej rodziny orzechami). Ich pąki są podługowate, często nadległe i osadzone na krótkich trzoneczkach. W zależności od gatunku są one bezłuskowe (P. fraxinifolia, P. hupehensis, P. stenoptera i P. tonkinensis) lub okryte 2-4 łuskami (P. rhoifolia i P. macroptera). → Pąki większości gatunków skrzydłorzecha nie są okryte łuskami (na zdjęciu rozwijający się pąk szkrzydłorzecha kaukaskiego). →→ Pędy skrzydłorzechów posiadają blaszkowaty rdzeń.

Liście Blaszkowate, nieparzystopierzaste (rzadko parzystopierzaste), złożone z 5-25(27) listków. Wyróżniają się bardzo dużymi rozmiarami; u niektórych gatunków osiągają nawet 60cm długości! Liście złożone z najmniejszej ilości listków posiada P. hupehensis (5-11), nieco więcej listków mają liście P. macroptera (7-13), jeszcze więcej - skrzydłorzecha kaukaskiego i P. rhoifolia (11-25). Liście P. stenoptera i P. tonkinensis mogą być zarówno nieparzysto- jak i parzystopierzaste, złożone z 6-21 listków. Brzeg listków u wszystkich gatunków co najmniej delikatnie piłkowany. Ustawienie: naprzemianległe na ogonkach. Okres występowania: u większości gatunków liście opadają na zimę. Przebarwienie zależy od gatunku; np. u skrzydłorzecha kaukaskiego liście przebarwiają się na żółto lub opadają zielone. → Wielkie liście skrzydłorzechów są pierzasto złożone z dużej zazwyczaj liczby listków (na zdj. liść szkrzydłorzecha kaukaskiego).

  Kwiaty

Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie, wiatropylne, zebrane w zwisające, kotkowate kwiatostany. Kotki męskie grube i krótkie, zielone. Kotki żeńskie bardzo smukłe, długości kilkunastu cm (w trakcie dojrzewania znacznie się wydłużają), różowawe. Okres kwitnienia: większość gatunków, w tym skrzydłorzech kaukaski, kwitnie na przełomie kwietnia i maja. Wyjątek stanowi kwitnący w marcu P. tonkinensis.

Owoce i nasiona Małe orzeszki otoczone dwoma półkolistymi skrzydełkami (stąd nazwa rodzaju), zebrane po 20-80 sztuk w bardzo długie, kotkowate, zwisające owocostany koloru przeważnie jasnozielonego. W zależności od gatunku skrzydełka mogą mieć 5-25mm długości i zróżnicowaną szerokość. Okres dojrzewania owoców: u większości gatunków, w tym skrzydłorzecha kaukaskiego, owoce dojrzewają od lipca do września. Wcześniejszym okresem owocowania wyróżnia się P. tonkinensis (V-VI). → Owoce skrzydłorzechów to małe orzeszki otoczone dwoma półkolistymi skrzydełkami. Są one zebrane po kilkadziesiąt sztuk sztuk w bardzo długie, zwisające owocostany. Na zdjęciu owocostan skrzydłorzecha kaukaskiego.

  Drewno

Jasne, dobre jakościowo, nieco podobne do drewna orzecha, jednak miękkie i ustępujące mu pod względem gęstości oraz innych właściwości mechanicznych. Znajduje zastosowanie do produkcji papieru, mebli i oklein.

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2025 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)