modyfikacja:
2019-01-04
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / OKRYTONASIENNE / (ROSOPSIDA) / DERENIOWCE /
DERENIOWATE / Dereń - ...
w tym rodzimych w Polsce:
1
Dereń świdwa Cornus sanguinea |
Dereń biały Cornus alba |
Dereń jadalny Cornus mas |
Dereń kousa Cornus kousa |
|
... |
||
| ♦ Krzewy lub małe drzewa liściaste. |
|
♦ Liście o łukowatej i mocno wytłoczonej nerwacji, przeważnie naprzeciwległe. |
|
♦ Drobne kwiaty o podwójnym, 4-krotnym okwiacie, zebrane w podbaldachy. |
| ♦ Owoce: małe, owalne lub kuliste, błyszczące pestkowce. |
█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.
Rodzaj obejmujący krzewy i niewielkie drzewa liściaste. Wiele z nich to popularne, często uprawiane u nas rośliny ozdobne.
Dekoracyjne są zarówno liście dereni, jak również ich kwiaty i owoce, a w przypadku derenia świdwy i białego także gałęzie,
które zimą wyróżniają się z otoczenia intensywnie ciemnoczerwonym kolorem.
Liście dereni posiadają charakterystyczną, łukowatą i mocno wytłoczoną nerwację. Jesienią przebarwiają się one zwykle
efektownie na różne odcienie koloru czerwonego. Liczne odmiany ozdobne mogą posiadać nietypowo zabarwione liście,
w tym także biało obrzeżone, nakrapiane itp.
Gęste, baldachowate kwiatostany dereni są złożone z małych kwiatów o podwójnym, czterokrotnym okwiacie.
Kolor kwiatów i okres ich kwitnienia zależy od gatunku; do najbardziej efektownych należą z pewnością jaskrawożłóte kwiaty
derenia jadalnego, które tworzą się bardzo obficie już pod koniec zimy, a więc na długo przed rozwojem liści. Dekoracyjne
są również owoce dereni. Mają one postać małych, kulisto-owalnych pestkowców, zazwyczaj atrakcyjnie ubarwionych i błyszczących.
U derenia jadalnego owoce są czerwone i nadają się do spożycia, u świdwy natomiast - granatowoczarne i trujące dla ludzi.
█
Jedna z popularnych w Ameryce legend nieznanego pochodzenia głosi, że drewno derenia było użyte do budowy krzyża,
na którym ukrzyżowano Chrystusa. W owym czasie derenie miały być największymi drzewami występującymi na terenie Jerusalem.
Aby już nigdy rośliny te nie zostały użyte w podobnym celu, Jezus przekształcił je do obecnej postaci krzewów i małych drzew.
Na pamiątkę ukrzyżowania kwiaty niektórych gatunków derenia posiadają cztery białe płatki tworzące krzyż, zaś czerwone owoce symbolizują krew Chrystusa.
| Systematyka |
Rodzaj dereń obejmuje około 45 gatunków, z których w Polsce rodzimy jest tylko jeden - dereń świdwa (C. sanguinea). Do najczęściej uprawianych u nas gatunków obcego pochodzenia należą występujący naturalnie w południowo-zachodniej Europie, wyróżniający się tworzonymi bardzo wcześnie na wiosnę, jaskrawożółtymi kwiatami dereń jadalny (C. mas) oraz pochodzący z Azji, posiadający białe owoce i intensywnie czerwone pędy dereń biały (C. alba). Ciekawie wyglądające owoce tworzy dereń Kousa (C. kousa); są one złożone z wielu małych owocków i zabarwione na bardzo efektowny, matowoczerwony kolor. Derenie pagodowy (C. controversa) i skrętolistny (C. alternifolia) wyróżniają się z kolei szeroko, "piętrowo" ustawionymi gałęziami. Podobnie jak w przypadku innych roślin dekoracyjnych, gatunki derenia posiadają liczne odmiany ozdobne, różniące się między sobą pokrojem, kształtem i ubarwieniem liści a także kwiatami i owocami.
| Gatunki szczegółowo opisane w serwisie |
| Dereń świdwa |
Średniej wielkości krzew liściasty pospolicie występujący w lasach i tworzący tam warstwę podszytu leśnego, ale też czasami uprawiany
w charakterze rośliny ozdobnej.
Szczególnie efektownie prezentuje się zimą, gdy jego bezlistne, ciemnoczerwone gałęzie wyróżniają się kolorystycznie z otoczenia.
Liście, jak u innych dereni, posiadają łukowatą i mocno wytłoczoną nerwację. Jesienią przebarwiają się one na piękny kolor
czerwonego wina. Tworzone obficie białe, baldachowate kwiatostany w odróżnieniu od derenia jadalnego zakwitają dopiero
po rozwinięciu się liści. Dekoracyjny walor posiadają również małe, błyszcząco granatowoczarne owoce derenia świdwy.
Poza kolorem różnią się one od pestkowców derenia jadalnego tym, że są trujące.
Więcej informacji... |
| Dereń jadalny |
Krzew lub małe drzewko liściaste o krótkim, nisko rozgałęzionym pniu i rozłożystej, często parasolowatej koronie.
Wyróżnia się przede wszystkim tworzonymi bardzo wcześnie na wiosnę, jaskrawożółtymi kwiatami. Pojawiają się one zwykle już
na przełomie lutego i marca, a okres ich intensywnego kwitnienia przypada na marzec.
Tak więc po leszczynie pospolitej, dereń jadalny wraz z wierzbami i topolami należy do najwcześniej kwitnących roślin
drzewiastych w Polsce. Jego bezlistne gałęzie gęsto obsypane żółtymi kwiatami przezentują się niezwykle efektownie na tle
szarego jeszcze, przedwiosennego krajobrazu.
Ozdobę stanowią także dojrzewające w pod koniec lata małe, błyszczącoczerwone owoce derenia jadalnego.
Jak sama nazwa wskazuje, nadają się one do spożycia, jednak ich smak nie należy do najlepszych.
Liście, podobnie jak u innych dereni, posiadają łukowatą i mocno wytłoczoną od spodu nerwację. Na jesieni przebarwiają się one
na intensywnie czerwony lub czerwonobrązowy kolor.
Ze względu na wymienione walory dekoracyjne i niewielkie wymagania, dereń jadalny może stanowić bardzo atrakcyjną roślinę ozdobną.
Więcej informacji... |
Występowanie / Zastosowanie
 |
Zasięg. Strefa umiarkowana półkuli północnej. Biotop. Brzegi rzek, lasy łęgowe, liściaste i mieszane, zadrzewienia śródpolne. Preferencje. Generalnie rośliny o małych wymaganiach. Preferują gleby żyzne i przepuszczalne, w większości są światłolubne i rosną najlepiej na stanowiskach w pełni nasłonecznionych lub półcienistych. Długość życia i tempo wzrostu. Rośliny przeważnie krótkowieczne i (bardzo) wolno rosnące. Większość gatunków dożywa zaledwie kilkudziesięciu lat, choć niektóre, jak np. dereń jadalny, mogą osiągać nawet 200 lat. Zastosowanie Popularne rośliny ozdobne.
Pokrój / Korzenie / Kora / Pędy i pąki
Pokrój. Krzewy lub małe drzewa liściaste (tylko 3 gatunki to rośliny zielne). System korzeniowy przeważnie płytki, wytwarzający odrośla. Kora zależna od gatunku. Pąki liściowe okryte dwiema łuskami (u d. świdwy bezłuskowe), kwiatowe wielołuskowe, często na trzoneczkach. Szpiczastojajowate pąki liściowe derenia jadalnego (u góry) różnią się kształtem od jego kulistych pąków kwiatowych (u dołu). Młoda kora derenia świdwy jest jaskrawoczerwona, bezłuskowe pąki liściowe - wąskolancetowate. |
Liście
|
Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka jajowata, eliptyczna lub podługowata, u niektórych gatunków z przedłużonym, jak gdyby nasadzanym wierzchołkiem (np. dereń jadalny), całobrzega. Charakterystyczną cechą rodzaju jest łukowata i mocno wystająca od spodu nerwacja. Ustawienie: u większości gatunków naprzeciwległe (dokładniej nakrzyżległe; wyjątkami są C. alternifolia i C. controversa o skrętoległym ustawieniu liści), osadzone na ogonkach. Okres występowania: większość gatunków derenia to rośliny tracące liście na zimę, choć występuje tu także kilka zimozielonych gatunków. Jesienią liście przebarwiają się zazwyczaj na różne odcienie czerwieni.
|
|
|
|
| Charakterystyczną cechą dereni jest łukowata i mocno wystająca od spodu nerwacja liści (na zdj. od lewej liście dereni jadalnego, świdwy, białego i kousa). | |||
Kwiaty / Owoce i nasiona
|
Kwiaty obupłciowe, owadopylne, zebrane w podbaldachy lub główki, często z dużymi, płatkowatymi podsadkami. Pojedyncze kwiaty drobne, w zależności od gatunku białe, zielonkawe, żółte lub purpurowe, posiadają podwójny, 4-krotny okwiat. Okres kwitnienia: w zależności od gatunku od wczesnej wiosny (lub nawet końca zimy - np. dereń jadalny) do późnej wiosny i początku lata (np. dereń świdwa). Owocami dereni są niewielkie, kuliste lub owalne pestkowce. Posiadają soczysty miąższ oraz jedno- lub dwunasienną pestkę, są zazwyczaj błyszczące i efektownie ubarwione, co przyciaga liczne ptaki. Ciekawe owoce tworzy dereń Kousa; są one złożone z wielu małych owocków i mają bardzo atrakcyjny, matowoczerwony kolor. Owoce kilku gatunków, w tym derenia właściwego (jadalnego) są jadalne, podczas gdy inne gatunki, np. dereń Kousa, tworzą niejadalne owoce, a jeszcze inne, np. dereń świdwa - trujące dla człowieka (choć chętnie zjadane przez ptaki). Okres dojrzewania owoców: późne lato i/lub wczesna jesień.
|
→ Drobne, jaskrawożółte kwiaty derenie jadalnego są zebrane w małe, baldachowate kwiatostany. Pojawiają się one bardzo wcześnie, zawsze przed rozwojem liści. |
|
|
← Kwiaty derenia świdwy, w odróżnieniu od jadalnego, są białe i zakwitają po rozwinięciu się liści. |
|
|
|
|
|
Owoce dereni to małe, mięsiste pestkowce. U d. jadalnego (zdj. 1) są one czerwone,
natomiast u d. świdwy (2) - czarne. D. biały, jak sama nazwa wskazuje, tworzy białe owoce (3). Nietypowe są owoce d. Kousa (4) - złożone z wielu małych owocków przypominają malinę (na zdj. niedojrzały owoc). |
|||
Drewno
|
Jasne, o bardzo wąskich słojach, wyjątkowo twarde i wytrzymałe, niegdyś bardzo cenione, używane do wyrobu sztyletów, włóczni oraz innych przedmiotów wymagających twardych i odpornych mechanicznie materiałów. Obecnie nie znajduje większego zastosowania w przemyśle.
