Bożodrzew (Ailanthus)

Rodzaj średnich do dużych drzew liściastych pochodzących ze stref tropikalnej i subtropikalnej Azji i Australii. Wyróżniają się one przede wszystkim ogromnymi (nawet do 1m długości!), pierzasto złożonymi liśćmi, a także owocami w postaci postaci pojedynczych skrzydlaków zebranych w duże i gęste, zwisające wiechy. Ze względu na bardzo małe wymagania oraz niezwykle dużą odporność na zanieczyszczenia powietrza, bożodrzewy idealnie nadają się do sadzenia w miastach. Mogą rosnąć niemal na każdym skrawku ziemi - porastają nieużytki, ruiny, gruzowiska itp. W Nowym Jorku są czasami nazywane gettowymi palmami lub drzewami dla ubogich.

Systematyka

Rodzaj bożodrzew obejmuje według różnych specjalistów od 6 do 10 gatunków. Żaden z nich nie występuje naturalnie w Europie, a najczęściej uprawiany (głównie w południowej Europie, ale także w Polsce) jest bożodrzew gruczołkowaty (A. altissima).

Gatunki szczegółowo opisane w serwisie

Bożodrzew gruczołkowaty

Średniej wielkości drzewo liściaste pochodzące z Chin. Wyróżnia się przede wszystkim ogromnymi, osiągającymi do 80cm długości (u odmian nawet ponad 1m!), pierzasto złożonymi liśćmi, które ze względu na swoje rozmiary często bywają mylone z gałązkami. Liczne, całobrzegie listki posiadają zwykle u nasady 1-3 łagodne ząbki i podobną ilość gruczołków (stąd nazwa), a po roztarciu wydzielają intensywny i wyjątkowo nieprzyjemny zapach. Walor dekoracyjny stanowią bardzo gęste, zwisające wiechy stanowiące owoce zbiorowe bożodrzewu gruczołkowatego. Są one złożone z pojedynczych, nieco skręconych skrzydlaków z centralnie umieszczonym i wyraźnie widocznym orzeszkiem. Przed dojrzeniem skrzydlaki przyjmują niezwykle efektowny, rudopomarańczowy kolor. Na uwagę zasługują również wyjątkowo grube i masywne młode pędy bożodrzewu. Ich średnica często przekracza 2cm(!), co stanowi absolutny rekord i jest wynikiem lepszym nawet niż u sumaka czy kasztanowca.
Więcej informacji...

Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Strefy subtropikalna i tropikalna południowej Azji (Indie, Sri Lanka, Chiny), północnej Australii oraz Nowej Gwinei. Biotop. Lasy mieszane (zwłaszcza na ich skrajach), zadrzewienia śródpolne. Preferencje. Drzewa pionierskie o minimalnych wymaganiach glebowych (często rosnące tam, gdzie żadne inne drzewa ani krzewy nie mogą rosnąć!), przeważnie ciepło- i światłolubne, niezwykle odporne na zanieczyszczenia środowiska. Gatunki zrzucające liście na zimę wykazują dużą mrozoodporność, są jednak wrażliwe na wiosenne przymrozki. Długość życia i tempo wzrostu. Rośliny krótkowieczne, bardzo szybko rosnące. Zastosowanie. Głównie jako drzewa zieleni miejskiej oraz do rekultywacji poprzemysłowych terenów. Niezbyt dobrej jakości drewno jest czasami używane do produkcji papieru, tanich mebli oraz jako opał. Liście stanowią pokarm dla larw jedwabników. Wyciągi z kory są wykorzystywane do wyrobu niektórych preparatów ziołowych.

Cechy morfologiczne

Pokrój. Średnie i duże drzewa liściaste. Osiągają 25-40m wysokości. System korzeniowy najczęściej rozległy, silnie rozrastający się i wytwarzający dużą ilość odrośli korzeniowych. Korzenie grube. Kora często chropowata, ale nie spękana (przypomina papier ścierny - np. A. altissima, A. triphysa), lekko gorzka. Młode pędy bardzo grube. Liście blaszkowate, nieparzystopierzaste (rzadko parzystopierzaste), złożone z 15-41 listków, osiągają ogromne rozmiary (np. u bożodrzewu gruczołkowatego ich długość wynosi przeważnie 40-60(80)cm, ale u niektórych odmian może przekraczać nawet 1m!). Listki (wąsko)eliptyczne, z mocno wyciągniętym i zaostrzonym wierzchołkiem, całobrzegie, u podstawy posiadają często 1-3 łagodne ząbki lub klapy, po roztarciu wydzielają intensywny, zwykle bardzo nieprzyjemny zapach. Ustawienie: skrętoległe na ogonkach. Okres występowania: wśród gatunków bożodrzewu występują zarówno drzewa tracące liście na zimę (np. b. gruczołkowaty) jak i zimozielone. Przed opadnięciem liście przeważnie nie zmieniają koloru przed opadaniem. Kwiaty rozdzielnopłciowe (rzadziej obupłciowe), rozmieszczone jednopiennie (rzadziej częściowo dwupiennie), owadopylne, zebrane w gęste wiechy. Pojedyncze kwiaty drobne, żółtawozielonkawe (rzadziej różowawe), posiadają 5 płatków korony, wydzielają mocny, nieprzyjemny zapach podobny do kociego moczu (zwłaszcza kwiaty męskie). Okres kwitnienia: zależny od gatunku, zwykle przełom wiosny i lata (choć np. pochodzący z Australii A. triphysa kwitnie od listopada do stycznia). Owoce i nasiona. Pojedyncze skrzydlaki z centralnie umieszczonym orzeszkiem. Są zebrane w gęste, zwisające wiechy. Okres dojrzewania owoców: wczesna i/lub środkowa jesień. Drewno. Zazwyczaj jasnożółtawe, o atłasowej powierzchni, z ładnymi słojami, jednak u większości gatunków niezbyt dobre jakościowo i rzadko wykorzystywane (patrz Zastosowanie).

→
Wielkie liście bożodrzewów są pierzasto złożone z dużej liczby listków.
Listki u podstawy posiadają często kilka łagodnych ząbków lub klap.

Inne informacje

█ Bożodrzewy dobrze znoszą przycinanie. Zabieg ten powoduje wyrastanie zdrowych, silnych pędów.

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)