modyfikacja:
2019-08-13
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / OKRYTONASIENNE / (ROSOPSIDA) / MYDLEŃCOWCE /
KLONOWATE / Klon / zwyczajny - jawor - polny - srebrzysty - jesionolistny - ...
(Ameryka Północna)
zrzucające liście
na zimę
H: 10-15(-20)m
Φ: 0.5-0.75(1)m
ok. 100 lat
bardzo duże
lasy łęgowe
2-p., wiatrop.
III/IV-V
pędy, pień(?), skrzydlaki
|
♦ Niewysokie drzewo liściaste zwykle o bardzo szerokiej koronie oraz krótkim i krzywym, często rosochatym pniu. |
|
♦ Młode pędy jasnozielone, pokryte ścierającym się, białym, woskowatym nalotem. |
| ♦ Pąki bardzo drobne, zimą różowobiałe. |
| ♦ Liście pierzasto złożone z 3-5(7) listków, jasnozielone. |
|
♦ Kwiaty męskie zwisające w gęstych wiązkach na bardzo długich i cienkich szypułkach, licznie tworzone już w marcu. |
|
♦ Owoce: podwójne skrzydlaki ustawione pod kątem ostrym, wytwarzane niezwykle obficie. Orzeszki podługowate i płaskie. |
|
♦ Klon jesionolistny jest często traktowany jako chwast ze względu na olbrzymią ekspansywność (ogromne ilości owoców, owocowanie już nawet od 5. roku życia!), ale też z powodu swojej wątpliwej urody. Drzewo jest ani małe ani duże, ma zazwyczaj "koślawy" pień porośnięty licznymi naroślami, jego liście przebarwiają się niezbyt atrakcyjnie, a na dodatek jesienią bardzo śmieci opadającymi skrzydlakami. Jest też na swój sposób "odmieńcem" bardzo różniącym się od swoich licznych "braci - klonów" (patrz opis poniżej). |
█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.
Niewysokie, raczej mało efektowne drzewo liściaste o krótkim, często mocno powykrzywianym i porośniętym bulwowatymi naroślami pniu oraz nisko osadzonej, (bardzo) rozłożystej i nieregularnej koronie. Klon jesionolistny stanowi pod wieloma względami wyjątek wśród klonów. Przede wszystkim posiada on upodabniające go do jesionów, pierzasto złożone liście (stąd nazwa). W odróżnieniu od innych klonów jest też rośliną dwupienną, a jego bardzo drobne i niepozorne kwiaty są rozdzielnopłciowe i wiatropylne. Skrzydlaki klona jesionolistnego pozostają na drzewie przez całą zimę (co znowu jest bardziej typowe dla jesionów), wreszcie jego drobne pąki wyróżniają się na tle dużych pąków większości pozostałych gatunków klona. Jedna z najlepszych cech identyfikacyjnych klona jesionolistnego dotyczy jego młodych pędów. Mają one kolor zielonego groszku i są pokryte białawym, woskowatym, łatwo ścierającym się nalotem, nadającym im widoczne z daleka białoniebieskawozielone zabarwienie.
Sprowadzony z Ameryki Północnej klon jesionolistny był w Europie początkowo uprawiany jako drzewo typowo ozdobne (zwłaszcza jego dekoracyjne odmiany). Ze względu jednak na swoją wyjątkową ekspansywność i tendencję do dziczenia, zdołał przeniknąć poza pierwotne tereny uprawy i skutecznie zadomowił się na wielu innych obszarach. Obecnie drzewo to występuje jako domieszka w lasach różnego typu (głównie liściastych), porasta zadrzewienia śródpolne, brzegi rzek, przydrożne rowy i różnego rodzaju nieużytki, ale także bardzo intensywnie i w niekontrolowany sposób pleni się samoistnie na terenach zurbanizowanych, np. na działkach i w ogrodach, gdzie często jest traktowane jako kłopotliwy chwast.
| Systematyka |
Najbardziej rozpowszechniony w Polsce obcy gatunek klona (częstszy niż rodzimy klon polny). Posiada wiele odmian ozdobnych, z których do najbardziej znanych należą żółtolistne odmiany 'Auratum' i 'Odessanum' oraz odmiany posiadające efektowne, nieregularnie biało obrzeżone liście - 'Variegatum' i 'Aureomarginatum'.
Pokrój
Nieduże drzewo liściaste o krótkim i krzywym, przeważnie rosochatym pniu oraz
bardzo rozłożystej, luźnej i nieregularnej koronie.
Stare drzewa przyjmują czasami malownicze kształty w związku z mocno zdeformowanym pniem i szeroką, nieco parasolowatą koroną.
|
|
|
|
Klon jesionolistny jest niewysokim drzewem liściastym, posiadającym przeważnie krótki, pochylony pień i bardzo rozłożystą koronę. Szerokość korony nierzadko przekracza wysokość całego drzewa; szczególną uwagę zwracają niezwykle rozłożyste konary starych drzew. |
|
Wybrane okazy
 |
█ Klon jesionolistny w Krakowie przy ul. Jerozolimskiej. Wyjątkowo "mocarny" okaz klonu jesionolistnego rośnie u zbiegu ulic Jerozolimskiej i Wielickiej w Krakowie. Drzewo zachwyca pojedynczym i regularnym, prawie metrowej średnicy pniem, ale przede wszystkim niezwykle jak na ten gatunek potężnymi i bardzo rozłożystymi konarami. Minimalny na odcinku 0-130cm obwód pnia wynosi 2.88m (PG, 2019). Mimo sędziwego wieku, drzewo jest w nienajgorszej kondycji zdrowotnej. Więcej informacji na stronie Rejestru Polskich Drzew Pomnikowych.
|
|
Kora
 |
U młodych drzew oliwkowozielona i gładka, z biegiem czasu staje się szarobrązowa lub jasnobrązowawa, niezbyt głęboko pionowo bruzdowana, często pokryta licznymi bulwowatymi naroślami. Wewnątrz bruzdowatych spękań widoczne są jaśniejsze, pomarańczowobrązowe fragmenty.
|
|
|
Kora klona jesionolistnego jest stosunkowo jasna i płytko bruzdowana. Na jej powierzchni często występują bulwowate narośla. |
|
Pędy i pąki
|
Młode pędy rozszerzone w węzłach, bardzo charakterystyczne z powodu występującego na ich powierzchni białego, woskowatego, łatwo ścierającego się nalotu (ważna cecha rozpoznawcza!); po jego starciu bardzo gładkie i błyszczące, wiosną i latem w kolorze zielonego groszku, zimą oliwkowobrązowe. Na pniu występują często liczne i długie pędy odroślowe, niekiedy zebrane w gęste wiązki. Pąki bardzo drobne (wyjątek wśród klonów), szerokojajowate do kulistych, z lekko zaznaczonym wierzchołkiem, pokryte tylko dwiema różowawymi, zimą biało omszonymi łuskami pąkowymi.
↑ Młode pędy klona jesionolistnego są pokryte białoniebieskawym, łatwo ścierającym się nalotem. → W uszkodzonych miejscach drzewo wytwarza dużą ilość długich, pionowych pędów odroślowych. |
|
↑ Prawie kuliste pąki są niewielkie w porównaniu do innych klonów. Ich różowawe łuski są zimą krótko, biało omszone. |
Liście
|
Blaszkowate, nieparzystopierzaste, złożone (wyjątek wśród klonów!) z 3-5(7) listków, długości całkowitej 10-25cm.
Listki bardzo zmienne w formie, czasami nieregularnie podzielone,
przeważnie jednak owalno-lancetowate o zaostrzonym i mocno wyciągniętym wierzchołku, długości 5-10cm, na brzegu ostro i głęboko,
nieregularnie ząbkowane, z góry matowo jasnozielone i nagie, od spodu lekko owłosione, cienkie (przez co nieco zwisające),
umieszczone na bardzo krótkich ogonkach (czasami wręcz siedzące) z wyjątkiem listka szczytowego, który ma dłuższy ogonek.
Listek szczytowy często dość głęboko wcięty, czasem nawet wyraźnie trójklapowy; wcięcia na listkach bocznych są zwykle mniejsze,
a niekiedy w ogóle nie występują, ale czasami mogą być też większe niż na szczytowym.
Nerwy dochodzą do brzegu blaszki.
Ustawienie:
naprzeciwległe na długich, w młodości czerwonawych ogonkach.
Okres występowania:
IV-IX/X(X). Liście zaczynają się rozwijać około połowy kwietnia. Pod koniec września rozpoczyna się ich
przebarwianie. Zmiana koloru jest raczej nieznaczna (wyjątkowa cecha wśród klonów) - jasnozielona barwa przechodzi stopniowo
w wyblakły, żółtawy kolor. Liście opadają stopniowo od przełomu września i października do końca października.
█
Klon jesionolistny jest jednym z drzew dość wcześnie tracących liście. Ich przebarwienie następuje na początku października,
a przed połową tego miesiąca drzewa są już całkiem bladożółte. Około połowy października (w przypadku przymrozków czasem
nawet wcześniej) opadanie liści staje się intensywne i przed początkiem listopada ich zdecydowana większość jest już na ziemi.
Opadanie liści rozpoczyna się zwykle od wierzchołka, co powoduje dość charakterystyczny wygląd klona jesionolistnego jesienią:
drzewo na szczycie korony posiada bezlistne, miotlasto sterczące w górę gałązki.
|
↓ Pierzaste liście klona jesionolistnego stanowią wyjątek wśród klonów. |
|
|
|
|
|
| Liście najważniejszych odmian ozdobnych klona jesionolistnego wyróżniają się niezwykle jaskrawym, jasnożółtozielonym kolorem. | |
| Więcej... |
Kwiaty
|
Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie (wyjątek wśród klonów!), wiatropylne (wyjątek wśród klonów!), zebrane w wielokwiatowe,
zwisające wiązki.
Pojedyncze kwiaty bardzo drobne, nie posiadają płatków korony ani dysku miodnikowego.
Kwiaty męskie licznie zebrane w gęste i długie, zwisające wiązki, posiadają ciemnoczerwone pylniki,
zwisają na bardzo długich (do 15cm) i cienkich, nitkowatych, najpierw różowawych, później zielonkawych, owłosionych szypułkach.
Kwiaty żeńskie zebrane w grona mniej liczne i krótsze (do 5cm) niż męskie kwiatostany, zwisające na czerwonawych szypułkach,
posiadają słupki z zawiązkami skrzydełek oraz dwoma pierzasto rozpostartymi, długimi, żółtawymi znamionami.
Okres kwitnienia:
III-V (kwiaty męskie przed rozwojem liści, żeńskie - wraz z liśćmi).
█
Męskie osobniki klonów jesionolistnych są jednymi z najwcześniej kwitnących na wiosnę drzew. Ich kwiaty rozwijają się już
w drugiej połowie marca. Kwiaty żeńskie zakwitają 2-3 tygodni później, tj. około połowy kwietnia.
| Kwiatostany męskie klona jesionolistnego mają postać bardzo charakterystycznych, długich i gęstych, zwisających wiązek: | ||
|
|
|
| Na zdjęciach kolejne fazy rozwoju kwiatostanów męskich począwszy od połowy marca, poprzez początek kwietnia, przełom kwietnia i maja. | ||
| Więcej... |
|
Kwiaty żeńskie są zebrane w krótsze i mniej liczne grona. W pełni rozwinięte (po prawej) posiadają one wyraźnie widoczne zawiązki skrzydełek oraz dwa długie, pierzasto rozpostarte znamiona. Na zdj. poniżej kolejne fazy rozwoju kwiatów żeńskich od początku do drugiej połowy kwietnia: |
|||
|
|
|
|
Owoce i nasiona
 |
Tworzone niezwykle obficie podwójne skrzydlaki. Każdy skrzydlak ma postać płaskiego, podługowatego orzeszka
opatrzonego skrzydełkiem. Skrzydełka ustawione pod kątem ostrym, początkowo mają kolor jasnozielonkawy, po dojrzeniu -
bladożółty do jasnobrązowego.
Okres dojrzewania owoców:
(VIII)IX-X. Skrzydlaki pozostają na drzewie przez całą zimę (wyjątek wśród klonów!).
█
Klon jesionolistny zaczyna owocować bardzo wcześnie - już około 5. roku życia! Owocuje obficie każdego roku.
|
|
|
|
Owoce klona jesionolistnego to podwójne skrzydlaki z płaskimi, podługowatymi orzeszkami i skrzydełkami ustawionymi pod kątem ostrym. |
Klon jesionolistny jest jednym z najobficiej owocujących drzew. Zeschnięte skrzydlaki utrzymują się na drzewie często przez całą zimę. |
|
| Więcej... |
Drewno
|
Białawe do jasno żółtobrązowego, bardzo słabe i kruche, praktycznie bez znaczenia użytkowego.
Stosowane głównie jako opał oraz do produkcji wełny drzewnej.
█
Klon jesionolistny należy do najbardziej kruchych drzew. Widok jego odłamanych konarów lub nawet przełamanych całych koron wcale nie należy do rzadkości.
| Więcej... |
Galeria zdjęć
|
