█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

To nieduże lub co najwyżej średniej wielkości drzewo liściaste wyróżnia się przede wszystkim niezwykle efektownym, intensywnie jaskrawożółtym przebarwieniem liści jesienią. Przebarwienie to pojawia się już w drugiej połowie września i trwa tylko około dwóch tygodni, a więc ma miejsce w czasie, gdy praktycznie wszystkie inne drzewa są jeszcze zielone. Owe dwa tygodnie to czas, w którym niepozorny przez resztę roku jesion pensylwański staje się najpiękniejszym i zdecydowanie najbardziej wyróżniającym się kolorystycznie z otoczenia elementem miejskiego krajobrazu. Nie powinno zatem dziwić, że ten sprowadzony w 1783 r. z Ameryki Północnej gatunek szybko zdołał zadomowić się w Europie i obecnie jest tu (także w Polsce) jednym z bardziej popularnych drzew ozdobnych.

Drugi po jesionie wyniosłym najpopularniejszy (choć nie rodzimy) gatunek jesiona w Polsce. Jest bardzo zmienną rośliną. Z odmian ozdobnych można wymienić odmianę kulistą 'Crispa' (mała, kulista i bardzo gęsta korona) oraz odmianę 'Zundert'.
█ Gatunkiem podobnym do omawianego i często z nim mylonym, zresztą pochodzącym również z Ameryki Północnej, jest jesion amerykański (F. americana). Drzewo to jednak jest u nas rzadko spotykane (głównie ze względu na duże wymagania glebowe), a jego nazwa jest zdecydowanie nadużywana. Od jesiona pensylwańskiego różni się m.in. większą wysokością (do 25m) oraz bardziej regularnym pokrojem z długim, prostym pniem i wyraźnie węższą koroną. Dolna powierzchnia listków jesiona amerykańskiego jest wyraźnie jaśniejsza od górnej - niebieskawozielona lub szarozielona (stąd angielska nazwa white ash; zabarwienie obu stron listków jesiona pensylwańskiego jest podobne), a blaszka jest jeszcze płycej piłkowana - niemal całobrzega. Jesienią liście jesiona amerykańskiego także efektowanie się przebarwiają, tyle, że na kolory pomarańczowy i czerwony. Pędy jesiona amerykańskiego są nagie, pąki ciemniejsze niż u jesiona pensylwańskiego, a skrzydlaki - dużo drobniejsze i krótsze (2.5-3.5cm). W odróżnieniu od jesiona pensylwańskiego, który jest rośliną pionierską, jesion amerykański to drzewo typowo leśne i o znacznie większych wymaganiach, uważane za szlachetniejsze i bardziej wartościowe (zwłaszcza z uwagi na cenne drewno) niż jesion pensylwański.

  Występowanie

Zasięg. Ameryka Północna.
█ Jesion pensylwański posiada największy zasięg terytorialny spośród wszystkich amerykańskich jesionów.
Biotop. W naturze zasiedla głównie tereny aluwialne lub okresowo zalewane, występuje zwykle w dolinach rzek i w pobliżu zbiorników wodnych. W Europie gatunek ten jest sadzony przede wszystkim na terenach zurbanizowanych, jednak ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się często przenika do lasów (dziczeje).
Preferencje. Drzewo posiadające bardzo małe wymagania glebowe, zdecydowanie higrolubne, łatwo przystosowujące się do niekorzystnych warunków, bardzo odporne na mróz i zanieczyszczenia powietrza. Dobrze sprawdza się jako drzewo miejskie.
█ Jesion penslwański zaskakująco dobrze daje sobie radę nawet w półpustynnym, bardzo suchym i gorącym klimacie Azji Środkowej. Podobne właściwości posiada klon jesionolistny.
Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo stosunkowo krótkowieczne, szybko rosnące. Osiąga wiek 100-150(200) lat.

  Zastosowanie

W Europie popularne drzewo ozdobne, sadzone głównie z uwagi na efektownie przebarwiające się jesienią liście. Szczególnie dobrze sprawdza się jako drzewo zieleni miejskiej ze względu na niewielkie rozmiary, szybki wzrost, małe wymagania glebowe i dużą odporność na zaniezyszenie powietrza.

  Pokrój

Nieduże do średniej wielkości drzewo liściaste o dość krótkim, zwykle krzywym pniu i okrągławej, często niesymetrycznej koronie.
Rozmiary. Wysokość 10-15(20)m. Średnica pnia 0.4-0.6(0.75)m.
█ W swojej ojczyźnie jesion pensylwański osiąga wysokość 15-20(25)m. Rekordowy egzemplarz rosnący w stanie Minnesota mierzy aż 29m.
█ Jak podaje strona Monumental Trees, najwyższy notowany w Europie jesion pensylwański rośnie w Eindhoven w Holandii i mierzy 21.20m wysokości (NK, 2010, laser) oraz 2.96m obwodu pnia (φ 0.94m). Jeszcze grubszy osobnik - o obwodzie pnia równym 3.17m (φ 1.01m) (PG, 2009), rósł do 2009 r. w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie (drzewo zostało powalone przez wiatr).
Szczegóły pokroju. Pień średnio gruby, nisko rozgałęziony, przeważnie pochylony, pojedynczy. Korona szeroka, często niesymetryczna, np. jednostronna lub rozczłonkowana, w ogólnym zarysie okrągława lub jajowata, rzadziej stożkowata, stosunkowo gęsta, u starych drzew rosnących w odosobnieniu bardzo rozłożysta. Dolne gałęzie przeważnie nisko się zwieszają, młode gałązki grube i długie, łukowato wzniesione przy końcach, gęste.

Jesion pensylwański to niewielkie lub średniej wielkości drzewo liściaste o krótkim, zwykle krzywym pniu i dość szerokiej, okrągławej koronie.

  Korzenie

System korzeniowy bardzo rozległy (do 30m średnicy!), przy tym głęboki (1-1.5m), mocno utwierdzający roślinę w podłożu. Nie tworzy odrośli korzeniowych.

  Kora / Pędy i pąki

Kora brązowoszara (zwykle wyraźnie jaśniejsza niż u jesiona wyniosłego), niezbyt głęboko, podłużnie, siatkowato bruzdowana. Młode pędy grube i sztywne, rozszerzone w węzłach, początkowo oliwkowozielone, potem brązowoszare, latem lekko, miękko omszone (stąd alternatywna nazwa jesion omszony), zimą nagie. Pąki rdzawobrązowe (różnica w stosunku do jesiona wyniosłego posiadającego czarne pąki), matowe i lekko chropowate, szczytowy duży, stożkowaty, wyraźnie zaostrzony, dwa boczne (naprzeciwległe) w kątach liści zwykle nieco mniejsze, prawie kuliste, czasem z niewyraźnym, bardzo lekko zaznaczonym wierzchołkiem.

	← Kora jesiona pensylwańskiego jest bruzdowana podobnie jak u wyniosłego, jednak jaśniejsza. ↓ Pąki jesiona pensylwańskiego w odróżnieniu od wyniosłego mają brązowy kolor.

  Liście

Blaszkowate, nieparzystopierzaste, złożone najczęściej z 7 (5-9) listków, długości całkowitej 20-30(35)cm. Listki owalno-eliptyczne, na końcu zaostrzone, długości 8-14cm, o bardzo płytko karbowano-piłkowanym brzegu, błyszcząco jasno- do ciemnozielonych, nagie (z wyjątkiem środkowego nerwu na spodzie), prawie siedzące (z wyjątkiem listka szczytowego posiadającego nieco dłuższy ogonek). Szczytowy listek często nieco większy i szerszy od bocznych, delikatnie romboidalny. Ustawienie: naprzeciwległe na dość długich ogonkach. Okres występowania: V-IX/X. Jesion pensylwański należy do najpóźniej wykształcających liście na wiosnę drzew - rozwijają się one dopiero na początku maja (zwykle nieco wcześniej niż u jesiona wyniosłego). Bardzo wcześnie, bo już około połowy września przebarwiają się na przepiękny, jaskrawożółty kolor, a zaraz potem - jeszcze przed końcem tego miesiąca zaczynają intensywnie opadać. Pod względem nasycenia jesiennych barw jesion pensylwański należy zdecydowanie do najbardziej efektownych drzew uprawianych w Polsce. Równać się z nim mogą jedynie klon zwyczajny i buk pospolity.
█ Jesion pensylwański należy do najwcześniej i najszybciej przebarwiających się jesienią drzew. Liście mają stosunkowo krótki okres wegetacji. Pojawiają się późno - dopiero w połowie maja, natomiast ich opadanie zaczyna się już pod koniec września i jest bardzo intensywne. W ciągu około dwóch tygodni drzewa zupełnie pozbywają się liści. Niedługo przed opadaniem, około połowy września liście przebarwiają się na piękny, wyjątkowo intensywny, jaskrawożółty kolor. Stanowi to dobrą cechę rozpoznawczą gatunku ze względu na brak przebarwienia liści u wielu innych jesionów.

Pierzasto złożone, przeważnie 7-listkowe liście jesiona pensylwańskiego są delikatnie błyszczące. Mogą one posiadać różne odcienie koloru zielonego.		W drugiej połowie września liście przebarwiają się na przepiękny, intensywnie żółty kolor.

Jesion pensylwański należy do najpiękniej przebarwiających się jesienią drzew. Początkowo liście mają jaskrawo cytrynowożółty kolor, a niedługo potem stają się intensywnie złocistożółte. Efekt jest tym bardziej wyrazisty, że występuje już we wrześniu, a więc w okresie, gdy wszystkie inne drzewa są jeszcze zielone.

  Kwiaty

Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie, wiatropylne, zebrane w gęste, wiechowate kwiatostany tworzące się na szczytach jednorocznych pędów. Pojedyncze kwiaty bardzo drobne i niepozorne, bez płatków korony, ale w odróżnieniu od jesiona wyniosłego, posiadające kielich. Okres kwitnienia: IV-IV/V (niedługo przed lub równocześnie z rozwojem liści). Kwiaty rozwijają się zwykle w drugiej połowie kwietnia, 1-2 tygodni później niż u jesiona wyniosłego.

Bardzo drobne i niepozorne kwiaty jesiona pensylwańskiego są zebrane na szczytach jednorocznych pędów w gęste, wiechowate kwiatostany.

Owoce i nasiona Tzw. samary - pojedyncze, języczkowate skrzydlaki zebrane w gęste wiązki. Są tworzone w bardzo dużych ilościach. Składają się z jednonasiennego, płaskiego orzeszka opatrzonego bardzo wąskim, lancetowatym skrzydełkiem długości 4-7cm (są dłuższe, węższe i ostrzej zakończone niż u jesiona wyniosłego). Kolor skrzydlaków w młodości jasnozielony, po dojrzeniu - jasnobrązowy. Okres dojrzewania owoców: VIII/IX-X. Zielone skrzydlaki pojawiają się około połowy czerwca. Zaczynają dojrzewać mniej więcej na przełomie sierpnia i września. Po dojrzeniu utrzymują się na drzewie bardzo długo, czasami nawet przez całą zimę i część wiosny. █ W odróżnieniu od jesiona wyniosłego, jesion pensylwański jest drzewem stosunkowo wcześnie zaczynającym owocowanie. → Owoce jesiona pensylwańskiego mają postać pojedynczych, wąskich, jasnobrązowych skrzydlaków. Tworzone w dużych ilościach często utrzymują się one na drzewie aż do wiosny.

  Drewno

Jasne, dosyć lekkie, kruche (uwaga na odłamujące się konary!), nieco mniej wartościowe niż jesiona amerykańskiego.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2024 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)