█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Jeśli kiedyś zdarzyłoby się nam lądować ze spadochronem na drzewie, z pewnością nie chcielibyśmy, aby tym drzewem okazała się robinia akacjowa. Bliskie spotkanie z jej licznie porastającymi gałęzie, dużymi i bardzo ostrymi cierniami stanowiłoby bowiem mało przyjemny akcent powitalny. Wyrastające u nasady liści ciernie robinii to tak naprawdę przekształcone przylistki; początkowo są one miękkie i elastyczne, szybko jednak stają się ostre i twarde, zdolne do zadawania poważnych ran. Cierniste gałęzie nie są jedyną atrakcją, jaką oferuje robinia akacjowa. Drzewo to cechuje się także ciekawym pokrojem. Dzięki luźnej i nieregularnej, parasolowato wysklepionej koronie z fantazyjnie powyginanymi konarami, przypomina ono do złudzenia afrykańskie akacje. Znajduje to zresztą odzwierciedlenie zarówno w oficjalnej nazwie gatunku "robinia akacjowa" (R. pseudoacacia), jak i w wielu nazwach potocznych, takich jak "fałszywa akacja", czy po prostu "akacja". To ostatnie określenie, aczkolwiek najczęściej stosowane, stanowi spore nadużycie. W rzeczywistości bowiem robinia akacjowa nie tylko nie jest blisko spokrewniona z prawdziwymi afrykańskimi akacjami, ale nawet nie pochodzi z Afryki tylko z Ameryki Północnej.

Dobrą cechą rozpoznawczą robinii akacjowej są jej nieparzystopierzaste liście, złożone z kilkunastu małych, owalnych, całobrzegich listków. Dają one przyjemny, ażurowy cień podobny do tego, który rzuca np. brzoza czy jesion. Jeden z największych walorów dekoracyjnych robinii akacjowej ujawnia się późną wiosną - są to jej białe, motylkowate kwiaty, zebrane w zwisające grona. Nieraz tworzą się one tak licznie, że gęsto obsypane nimi drzewo wprost tonie w powodzi bieli. Kwiaty wydzielają intensywny i przyjemny zapach, są też niezwykle miododajne, a uzyskiwany z nich jasno zabarwiony i łagodny w smaku miód akacjowy należy do najbardziej cenionych. Po przekwitnięciu z kwiatów rozwijają się owoce, którymi są płaskie strąki z nasionami (podobne do występujących u grochu; stąd nazwa alternatywna "grochodrzew").

Sprowadzona prawie 500 lat temu z Ameryki Północnej robinia akacjowa miała wystarczająco dużo czasu, aby stać się w Europie (także w Polsce) jednym z najpopularniejszych drzew ozdobnych i użytkowych. Jest bardzo często sadzona w parkach i ogrodach, wzdłuż dróg itp., ale też należy do najważniejszych drzew pszczelarskich i dostarczających cennego drewna. Poza sztucznymi nasadzeniami na terenach zurbanizowanych, można ją spotkać także w zadrzewieniach śródpolnych i na skrajach lasów, gdzie występuje w formie zdziczałej.

Jedyny powszechnie występujący w Polsce (choć nie rodzimy) gatunek robinii. Posiada liczne odmiany ozdobne, rożniące się głównie pokrojem i zabarwieniem liści. Odmiana 'Umbraculifera' osiąga tylko 5-6m wysokości, a jej korona jest kulista. Nieco wyższa jest odmiana 'Frissia'; dorasta ona do 8-10m wysokości i wyróżnia się wyjątkowo atrakcyjnym, złocistożółtym ubarwieniem liści. Osiągająca 15m wysokości odmiana 'Pyramidalis' posiada z kolei kolumnowy pokrój.
█ Robinia akacjowa została sprowadzona do Europy ok. 1640 r. przez francuskiego botanika Jeana Robina (stąd nazwa).

W Polsce robinia akacjowa występuje w zdziczałej formie głównie na skrajach widnych lasów.   Występowanie Zasięg. Ameryka Północna, dokładniej południowo-wschodnia (nadatlantycka) część Stanów Zjednoczonych. Biotop. Niż i piętro pogórza. Rośnie najczęściej w widnych lasach o łagodnym klimacie, na nasypach i rumowiskach, w zadrzewieniach śródpolnych itp. W Polsce poza sztucznymi nasadzeniami występuje w formie zdziczałej w lasach, zaroślach i zadrzewieniach śródpolnych, najczęściej w miejscach ciepłych i suchych. █ Robinia akacjowa jest gatunkiem inwazyjnym, powodującym znaczne zmiany siedliskowe i trudnym do zwalczania. Mimo to na Węgrzech, w Rumunii i w Austrii jest ona używana do zalesiania terenów (na Węgrzech i w Rumunii tworzy nawet lite drzewostany). Preferencje. Gatunek o bardzo małych wymaganiach - wybitnie pionierski i ekspansywny, szczególnie dobrze rosnący na suchych i piaszczystych glebach (nie lubi jedynie gleb mokrych i ciężkich) oraz na nasłonecznionych stanowiskach, światło- i ciepłolubny, niezwykle odporny na suszę. Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo niezbyt długowieczne, dożywające 150-200(250) lat, początkowo rośnie bardzo szybko (zwłaszcza wszerz), potem przeciętnie 40-80cm/rok. █ Wg C. Pacniaka, najstarsza w Polsce robinia akacjowa rośnie przed wejściem do Ogrodu Botanicznego w Krakowie i liczy ok. 230 lat. Więcej informacji na ten temat - patrz punkt Wybrane okazy. █ Robinia akacjowa rośnie przeważnie tylko przez pierwsze 30-40 lat, potem jej wzrost (na wysokość) praktycznie ustaje.   Zastosowanie Popularne w Europie drzewo parkowe, ogrodowe, przydrożne, osiedlowe itp. Dostarcza cennego drewna, jest też ważną rośliną pszczelarską (miód akacjowy). Kwiaty robinii posiadają właściwości lecznicze i stanowią surowiec zielarski (działanie m.in. moczopędne, rozkurczowe, żółciopędne oraz łagodzące objawy alergii). Poza tym stosowana do użyźniania gleby i zabezpieczania zboczy przed erozją. █ W USA najważniejsze zastosowanie robinii akacjowej to pozyskiwanie miodu. █ Jako rośliny motylkowe, robinie za pośrednictwem wchodzących z nimi w symbiozę bakterii wiążących atmosferyczny azot użyźniają glebę (rośliny pionierskie). Prowadzi to jednak do znacznego wzrostu ilości pokrzyw i innych chwastów rosnących w sąsiedztwie tych drzew. Zachwaszczanie terenu jest jedną z głównych wad robinii akacjowej, stojących na przeszkodzie do jej szerokiego stosowania w leśnictwie.

Pokrój Średniej wielkości drzewo liściaste o charakterystycznym pokroju, z wysoko wysklepioną, często parasolowatą koroną i efektownie powyginanymi gałęziami. Rozmiary. Wysokość 20-25(30)m. Średnica pnia 0.75-1(1.5)m. █ Jak podaje strona Monumental Trees, najwyższa w Europie robinia akacjowa rośnie w Kleve w Niemczech i mierzy 33.8m (JPh, 2011, laser). Najgrubsze z kolei (wielopniowe) drzewo tego gatunku w Europie jest zlokalizowane w Lunteren w Holandii; obwód jego pnia wynosi 5.50m (Φ 1.75m) (paulengelen, 2011, laser). W Polsce najgrubsza robinia rośnie w miejscowości Łęgowo w pobl. Sulechowa (woj. lubuskie). Obwód pnia tego drzewa wynosi 5.07m (Φ 1.61m), a jego wysokość jest równa 20m. Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy. Szczegóły pokroju. Pień dość gruby, zazwyczaj lekko wygięty lub pochylony, nieregularny w przekroju (np. skręcony), przeważnie na niewielkiej wysokości rozwidlony na kilka podobnej grubości konarów, często wielokrotny. Korona średnio szeroka, najszersza niedaleko wierzchołka przez co mniej lub bardziej parasolowata, poza tym luźna (z licznymi prześwitami) i nieregularna, zwykle niesymetryczna, np. pochylona lub wyciągnięta w jedną stronę. Konary dość grube, wraz z gałęziami bardzo ciekawie powyginane, prezentują się niezwykle efektownie zwłaszcza w bezlistnym okresie. Gałęzie szeroko rozpostarte nawet w górnej części korony, nie zwieszają się, często tworzą malownicze, odseparowane, płaskie i poziomo ułożone "wysepki".

Robinia akacjowa jest średniej wielkości drzewem liściastym o dość egzotycznym pokroju. Jej luźna i niesymetryczna korona przyjmuje często parasolowaty kształt podobny do "prawdziwych" afrykańskich akacji.

Bardzo efektowny i zarazem unikalny pokrój to tylko jedna z atrakcji, którą ma do zaoferowania robinia akacjowa. Drzewo zachwyca także tworzonymi bardzo licznie białymi kwiatami oraz utkaną z drobnych listków ażurową koroną dającą wyjątkowo przyjemny, jasny cień.

Wróćmy jeszcze na moment do kwestii pokroju robinii akacjowej. Dzięki parasolowatej koronie i nieregularnie powyginanym konarom drzewo to należy niewątpliwie do jednych z najbardziej oryginalnych i wręcz urzekających drzew spotykanych w naszym kraju:

Więcej...

  Wybrane okazy

Więcej...

Korzenie Robinia akacjowa wytwarza początkowo mocny i głęboki korzeń palowy. Po około 15-20 latach wzrost korzenia głównego ustaje, a system korzeniowy staje się bardzo rozległy dzięki gęstym, płytko biegnącym i daleko sięgającym korzeniom bocznym. Drzewo łatwo tworzy liczne, trudne do wytępienia odrośla korzeniowe (przez co może czasami przyjmować formę krzewiastą). Cecha ta jest wykorzystywana do zapobiegania erozji luźnych gleb, w tym głównie do umacniania zboczy, z drugiej jednak strony może ona stanowić nie lada problem przy próbach likwidacji niepożądanych osobników odrastających nawet z kawałków korzeni. █ Jako roślina motylkowa, robinia akacjowa wchodzi w symbiozę z wiążącymi wolny azot atmosferyczny bakteriami brodawkowymi. Proces ten znacznie poprawia jakość gleby. → System korzeniowy robinii akacjowej jest głęboki, rozległy i gęsty.

  Kora / Pędy i pąki

Kora u młodych drzew brązowoszara i gładka, łuszcząca się bardzo cienkimi, półprzezroczystymi warstewkami. Dość szybko staje się ciemnobrunatna i bardzo głęboko podłużnie spękana. Spękania tworzą siatkowaty wzór.
█ Kora robinii akacjowej zawiera garbniki.

Młode pędy kanciaste, bardzo wyraźnie żłobkowane, początkowo zielone, potem oliwkowobrązowe do brunatnoczerwonych, pokryte parami długich na 1-2cm, twardych i bardzo ostrych cierni (stanowiących przekształcone przylistki). Pąki b. drobne, zebrane w grupy po 3-4 sztuki i ukryte (niewidoczne) w korze pod blizną liściową, bezłuskowe (zawiązki liści zwinięte i przykryte ogonkiem liściowym), zielonawe, owłosione. Pąków szczytowych brak.
█ Robinia akacjowa wytwarza liczne odrośla od pnia i konarów. Odroślowe długopędy tworzą się z tzw. pąków śpiących, uaktywniających się zazwyczaj po uszkodzeniu regularnych pędów, dlatego odrośla wyrastają w okolicach wcześniej uszkodzonych miejsc (np. obciętych konarów lub ze ściętego pnia). Mają postać gęstych wiązek prostych i cienkich gałęzi. Pędy odroślowe charakteryzują się szybkim wzrostem i są pokryte dużą ilością cierni.

Kora młodych drzew (↑) jest szara i gładka; posiada jedynie niewielkie, kreskowate przetchlinki. Z biegiem czasu staje się ciemniejsza, brunatnoszara i bardzo głęboko, podłużnie spękana (→ / →→). ← Młode, początkowo zielone pędy są wyraźnie żłobkowane. ↓ / → Na pędach i gałęziach robinii akacjowej występują pary dużych i ostrych cierni. Pomiędzy cierniami pod blizną liściową są ukryte drobne, bezłuskowe pąki liściowe. Drzewo tworzy liczne odrośla od pnia i konarów. Jak widać na zdjęciu →→, wyrastają one nawet po ścięciu drzewa.

  Liście

Blaszkowate, nieparzystopierzaste, złożone z (7)11-15(21-27) listków, długości całkowitej 15-20cm. Listki owalne lub eliptyczne, długości 2-3(4)cm, na szczycie delikatnie wcięte, zaokrąglone lub z bardzo krótkim kończykiem, całobrzegie, z góry żywozielone do ciemnozielonych, pod spodem jaśniejsze, obustronnie matowe i nagie. Każdy liść posiada u nasady parę bardzo ostrych cierni stanowiących przekształcone przylistki. Ciernie te utrzymują się na drzewie przez kilka lat. Ustawienie: skrętoległe na 2-5cm ogonkach. Okres występowania: V-XI. Liście rozwijają się stosunkowo późno - na początku maja. Jesienią przebarwiają się na żółto. Opadają zwykle dopiero w drugiej połowie listopada.
█ W czasie dużych upałów listki ustawiają się niemal równolegle, dzięki czemu ograniczają utratę wody.
█ Robinia akacjowa jest jednym z najpóźniej tracących liście na zimę drzew. Często utrzymują się one aż do drugiej połowy listopada, mimo występujących przymrozków i pierwszych opadów śniegu. Przebarwienie liści ma miejsce przeważnie dopiero na początku listopada, a bardziej intensywne ich opadanie trwa w drugiej połowie tego miesiąca. Liście przebarwiają się partiami, a po zmianie koloru szybko opadają, dlatego mimo ich żółtego zabarwienia drzewo jako całość nie zachwyca kolorystycznie.

↓ Pozbawione ochronnych łusek zawiązki liści robinii akacjowej są zwinięte i przykryte jedynie ogonkiem liściowym. Przylistki są przekształcone w duże, ostre kolce. → Pierzasto złożone liście robinii akacjowej składają się z wielu małych, owalnych, całobrzegich listków.
		Jesienią liście robinii akacjowej przebarwiają się na jaskrawożółty kolor.

Piękne okazy żółtolistnej odmiany 'Frisia' robinii akacjowej można podziwiać m.in. w Parku Zamkowym w Żywcu

Więcej...   Białe, motylkowate kwiaty robinii akacjowej są zebrane w gęste, zwisające grona.   Kwiaty Obupłciowe, owadopylne i miododajne, wytwarzane bardzo obficie, zebrane w zwisające, gęste, podłużne grona długości 10-15cm. Pojedyncze kwiaty motylkowate, o białej koronie i oliwkowożółtawym kielichu, posiadają 10 pręcików (9 zrośniętych i jeden wolny), mocno i przyjemnie pachną. Kwiaty robinii akacjowej obok lipowych stanowią w Polsce jedno z głównych źródeł pokarmu dla pszczół, które wytwarzają z ich nektaru znany miód akacjowy. Posiada on jasne zabarwienie i bardzo delikatny smak; jego zaletą jest również to, że długo nie krystalizje. Okres kwitnienia: V/VI-VI (po rozwinięciu się liści). Kwitnienie rozpoczyna się dość późno, bo dopiero w drugiej połowie maja. Trwa ono stosunkowo krótko - zwykle tylko kilkanaście (do dwudziestu kilku) dni. Jeszcze krócej - zaledwie około tygodnia - żyją pojedyncze kwiaty. █ Mimo trujących właściwości wielu części robinii akacjowej, jej kwiaty są jadalne. Można je np. smażyć w cieście.

Więcej...

  Owoce i nasiona

Zwisające, płaskie strąki o długości 5-10(12)cm, zebrane w pęczki po kilka do kilkunastu sztuk. Początkowo są one zielonawoczerwone, po dojrzeniu brunatnieją. Każdy strąk zawiera 4-10 brunatnych lub czarnych nasion o nerkowatym kształcie. Owoce są trujące dla ludzi i wielu zwierząt. Okres dojrzewania owoców: IX-X/XI. Strąki pozostają zazwyczaj na drzewie do wiosny następnego roku.
█ Drzewo zaczyna owocować już w wieku 5-10 lat.

Owoce robinii akacjowej mają postać płaskich strąków z nasionami.

Więcej...

  Drewno

Biel bardzo wąski, białawy, twardziel jasnożółtobrązowa, często o zielonawym odcieniu (w miarę przelegiwania ciemnieje), słoje wyraźne. Parametry techniczne: drewno niezwykle twarde i ciężkie (ciężar właściwy ma podobny do dębiny: 0.7-0.8 kg/dm³), z przy tym elastyczne i wyjątkowo trwałe (podobnie jak dębowe), wykazuje ogromną odporność na gnicie (może bez trudu przetrwać w mokrej glebie nawet ponad 100 lat!) i na grzyby. Poza tym drewno to jest łykowate, trudno łupliwe, słabo kurczliwe, dość trudne do suszenia, skłonne do pęknięć, mało wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności ("słabo i powoli pracuje"), źle się barwi i prawie w ogóle nie nasyca, jest trudno zapalne, doskonałe nadaje się na opał (dorównuje pod tym względem drewnu dębowemu). Jest używane do budowy elementów mostów, statków i innych konstrukcji wodnych, produkuje się z niego wiosła, słupy zakopywane w ziemi, sklejki odporne na warunki pogodowe, meble ogrodowe, trzonki młotków i siekier, szczeble drabin itp. Stanowi cenny surowiec w stolarstwie, tokarstwie, przemyśle meblarskim oraz papierniczym. Idealnie sprawdza się jako drewno opałowe - jest jednym z najbardziej kalorycznych spośród wszystkich drzew występujących w Ameryce Północnej. Pali się wolno, wydzielając przy tym małe ilości płomieni i dymu (po ścięciu musi się jednak suszyć przez okres 2-3 lat).
█ Ze względu na swoją twardość i trwałość, drewno robinii akacjowej służyło dawniej niekiedy do wyrobu drewnianych gwoździ i śrub.

→ Twarde drewno robinii posiada bardzo wąską warstwę jasnego bielu i jasnożółtobrązową, szeroką twardziel.

Więcej...

  Inne informacje

█ UWAGA! Kora, liście i nasiona robinii akacjowej są trujące dla ludzi i wielu zwierząt (szczególnie dla koni).
█ Robinia akacjowa bardzo dobrze znosi cięcie. Zabieg ten można stosować w celu zagęszczenia korony.
█ Konary i gałęzie robinii akacjowej są stosunkowo kruche i łamliwe. Co ciekawe, zaobserwowano, że taka przypadłość dotyczy szczególnie drzew rosnących na glebach żyznych - na glebach uboższych gałęzie są zwykle mniej łamliwe.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...