Cypryśnik (Taxodium) |
Sekwoja (Sequoia) |
Mamutowiec (Sequoiadendron) |
Metasekwoja (Metasequoia) |
... |
♦ Występujące w trzeciorzędzie rozległe lasy sekwoi, mamutowców, cypryśników i metasekwoi dały początek dużym złożom węgla brunatnego w Ameryce Płn., Europie i Azji. |
♦ Do rodziny cypryśnikowatych należą najwyższe i najpotężniejsze drzewa świata - sekwoja wieczniezielona oraz mamutowiec olbrzymi. |
█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.
Systematyka |
Jedna z dwóch rodzin rzędu cyprysowców (Cupressales).
Obejmuje 10 rodzajów (obecnie w większości monotypowych), w tym tylko około 15 gatunków. Wszystkie gatunki mają obecnie
charakter reliktowy i są rozproszone na niewielkich, wyspowych zasięgach.
█
W systemie APG II rząd cyprysowców (Cupressales)
nie istnieje, a jego rodziny - w tym rodzina cypryśnikowatych (Taxodiaceae) - są umieszczone w rzędzie
sosnowców (Pinales).
Cypryśnikowate to w większości duże, zimozielone drzewa iglaste, rzadziej krzewy. Należy tu kilka absolutnie niezwykłych gatunków, m.in.: sekwoja wieczniezielona (Sequoia sempervirens), mamutowiec olbrzymi (Sequoiadendron giganteum) oraz metasekwoja chińska (Metasequoia glyptostroboides). Osobniki pierwszego z wymienionych gatunków - sekwoi wieczniezielonej - osiągają ponad 115m wysokości i są najwyższymi organizmami, jakie kiedykolwiek żyły na ziemi. Z kolei nieco niższe od sekwoi, jednak masywniej zbudowane mamutowce olbrzymie należą do najpotężniejszych drzew świata; średnica ich pnia może dochodzić do 10m, a całkowita masa może przekraczać nawet 1000 ton! O ile sekwoja i mamutowiec mogą się pochwalić wyjątkowymi rozmiarami, to atutem metasekwoi chińskiej jest prehistoria. Drzewo to, określane mianem żywej skamieliny, jest jednym z najbardziej prymitywnych występujących obecnie na ziemi drzew, a co więcej, jego żyjące osobniki zostały odkryte dopiero po odnalezieniu kopalnych szczątków. Także główny przedstawiciel cypryśnikowatych - cypryśnik błotny - posiada pewną niezwykłą właściwość, mianowicie tworzy on wyrastające pionowo nad powierzchnię ziemi tzw. pneumatofory, inaczej "korzenie oddechowe" lub "korzenie powietrzne". W Polsce brak rodzimych gatunków należących do rodziny cypryśnikowatych (choć w mezozoiku na terenie Polski rosły cypryśniki i metasekwoje), a najczęściej uprawiane są tu cypryśnik błotny i metasekwoja chińska. |
Rodzina cypryśnikowatych posiada nieliczne i słabe cechy wspólne. Jak już wcześniej nadmieniono, w jej skład wchodzą średnie oraz duże drzewa iglaste. Do tej ostatniej grupy należą wspomniane sekwoje wieczniezielone oraz mamutowce olbrzymie - najwyższe i najpotężniejsze organizmy, jakie kiedykolwiek żyły na ziemi. Igły cypryśnikowatych mają postać klasycznych (np. cypryśnik, metasekwoja, sekwoja) lub łuskowato-szydlastych (np. mamutowiec) szpilek albo łusek. U cypryśnika błotnego i metasekwoi chińskiej opadają one na zimę wraz z krótkopedami, u pozostałych gatunków są zimotrwałe. Cyprysnikowate to wyłącznie rośliny jednopienne o kwiatach rozdzielnopłciowych i wiatropylnych. Kwiaty męskie tworzą niewielkie kwiatostany z łuskowatymi pręcikami. Żeńskie szyszeczki składają się ze zrośniętych ze sobą łusek wspierających i nasiennych; te ostatnie zawierają na swojej powierzchni 2-9 zalążków. Po zapyleniu łuski szyszeczek rozrastają się i twardnieją. W ten sposób tworzą się szyszki będące odpowiednikami owoców, których cypryśnikowate, jako rośliny nagonasienne, nie tworzą. Szyszki cypryśnikowatych są małe (dużo mniejsze niż u sosnowatych), kuliste lub jajowate. Składają się one z niewielu zdrewniałych, najczęściej ułożonych spiralnie, tarczkowatych łusek. Nasiona z wąskim skrzydełkiem lub nieoskrzydlone. Siewki posiadają 2-9 liścieni. Drzewa żywiczne.