█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Ten niewielki, zimozielony krzew liściasty jest jedną z najpopularniejszych roślin ozdobnych uprawianych w naszych ogrodach. Jego niezwykle gęste ugałęzienie w połączeniu z wyjątkową tolerancją na przycinanie i bardzo powolnym wzrostem pozwalają na łatwe i stosunkowo trwałe formowanie go w rozmaite figury geometryczne a także stosowanie do budowy niezbyt wysokich żywopłotów. Atrakcyjne są zwłaszcza drobne i skórzaste, błyszcząco ciemnozielone liście bukszpanu, które - co szczególnie ważne w kontekście dekoracyjnym - nie opadają na zimę. Podobnie jak niektóre inne części rośliny, są one trujące dla ludzi. Z innych ciekawych cech na uwagę zasługuje długowieczność bukszpanu wieczniezielonego dochodząca nawet do 500 lat. Jeśli dodamy do tego drewno najtwardsze spośród wszystkich roślin występujących w Polsce(!) i tak ciężkie, że nie tonie w wodzie, to okaże się, że ten dość niepozorny na pierwszy rzut oka krzew jest zaskakująco interesującą rośliną. Nic dziwnego zatem, że jest on uprawiany w Europie już od starożytnych czasów.

Jedyny uprawiany w Polsce na dużą skalę gatunek bukszpanu (nie rodzimy). Posiada liczne odmiany ozdobne; do najbardziej interesujących należą 'Vardar' - odmiana o bardzo zwartym, kulistym pokroju, 'Suffruticosa' - bardzo niska odmiana, stosowana głównie w żywopłotach nie przekraczających 50cm wysokości oraz 'Marginata' - odmiana wyróżniająca się żółto obrzeżonymi liśćmi.

  Występowanie

Zasięg. Południowa i zachodnia Europa (na północ sięga mniej więcej do połowy Francji), północna Afryka, południowo-zachodnia Azja. Biotop. Od niżu po góry w lasach liściastych i mieszanych, w zadrzewieniach śródpolnych, na rumowiskach skalnych itp. Rośnie zwykle w dużym rozproszeniu. Preferencje. Gleby wapienne, lekko zasadowe. Roślina ciepłolubna, bardzo odporna na upały, okresowe susze i zanieczyszczenia powietrza, mrozoodporna. Rośnie najlepiej w półzacienionych, suchych i osłoniętych od wiatru miejscach (na stanowiskach zbyt nasłonecznionych lub eksponowanych na mocne, mroźne wiatry liście mogą płowieć). Jest najbardziej cienioznośnym gatunkiem ze wszystkich krzewów liściastych uprawianych w Polsce. Długość życia i tempo wzrostu. Krzew długowieczny, wyjątkowo wolno rosnący. Osiąga wiek 300-500(600) lat.
█ Zimozielone liście, wyjątkowa cienioznośność, niezwykle powolny wzrost oraz bardzo duża tolerancja na przycinanie to cechy, które upodabniają bukszpan zwyczajny do cisa pospolitego.

Zastosowanie Bukszpany to przede wszystkim niezwykle popularne rośliny ozdobne. Są powszechnie sadzone w ogrodach, gdzie poprzez przycinanie formuje się z nich rozmaite figury geometryczne a także buduje niskie, zimozielone murki. Bardzo cenne drewno bukszpanu jest stosowane m.in. w przemyśle meblowym, rzeźbiarstwie, do produkcji szachów oraz wysokiej jakości instrumentów muzycznych (m.in. skrzypiec i fletów). Mimo, że wszystkie części rośliny są trujące (zawierają alkaloidy), to uzyskuje się z nich leki homeopatyczne stosowane w leczeniu reumatyzmu. → Formowany przez przycinanie w rozmaite figury geometryczne bukszpan wieczniezielony stanowi ozdobę większości ogrodów.

Pokrój Niewysoki krzew liściasty o zwartym, przeważnie w przybliżeniu półkulistym pokroju i bardzo gęsto ugałęzionej koronie. W uprawie jego kształt jest prawie zawsze formowany przez przycinanie. █ Wyjątkowo bukszpan wieczniezielony może wyrastać w formie niewielkiego, zazwyczaj wielopniowego drzewa. Rozmiary. Wysokość 1-3(8)m1. Średnica pnia 0.05-0.1(0.4)m1. __________________________________ 1) W nawiasach podano maksymalne wymiary uzyskiwane przez formy drzewiaste. → Bukszpan wieczniezielony to niewielki, bardzo gęsto ugałęziony, zimozielony krzew liściasty. Jego pokrój jest zazwyczaj formowany poprzez przycinanie.

  Korzenie

Gęste i cienkie, dobrze znoszące przesadzanie.
█ Gałązki bukszpanu bardzo łatwo ukorzenianiają się po wetknięciu ich w ziemię.

  Kora / Pędy i pąki

Kora brunatnoszara do czarniawej, płytko podłużnie spękana, chropowata. Młode pędy gęsto ulistnione, początkowo oliwkowozielone i lekko owłosione, z czasem stają się szare i nagie. Pąki ukryte w kątach liści, jajowate, małe (poniżej 0.5cm), pomarańczowobrunatne, gęsto owłosione.

  Liście

Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka jajowato-eliptyczna do wąskoeliptycznej, o zaokrąglonym lub nieco wciętym wierzchołku, długości 1.5-3cm, idealnie całobrzega, z wierzchu błyszcząco ciemnozielona i gładka, od spodu soczyście jasnozielona, z grubym, wyraźnie wystającym i owłosionym nerwem głównym, w dotyku sztywna i skórzasta. Ustawienie: naprzeciwległe na bardzo krótkich ogonkach. Okres występowania: cały rok (roślina zimozielona). Młode liście tworzą się najliczniej w kwietniu.

Wąskoeliptyczne, małe i sztywne liście bukszpanu zwyczajnego mają błyszcząco ciemnozielony kolor.

  Kwiaty / Owoce i nasiona

Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie, wytwarzane dość obficie i zebrane w kątach liści w główkowate pęczki, ich zapylanie następuje częściowo przez wiatr, a częściowo przez muchy i pszczoły. Pojedyncze kwiaty drobne, bez okwiatu. Kwiaty żeńskie posiadają miodniki; występują one najczęściej pojedynczo i są otoczone przez kilka kwiatów męskich. Okres kwitnienia: III-IV.

Owoce i nasiona. Kuliste lub odwrotnie jajowate torebki o wymiarach 0.5-1cm, na szczycie z trzema małymi "różkami" powstałymi z szyjek słupka, najpierw zielone, po dojrzeniu brunatne lub czarne, skórzaste i pomarszczone. Posiadają 3 komory nasienne zawierające najczęściej po 6 podługowatych, trójkanciastych, błyszczącoczarnych i bardzo twardych nasion. Nasiona są wyrzucane na odległość nawet kilku metrów przez energicznie otwierające się torebki (autochoria). Okres dojrzewania owoców: VIII-IX. Młode, zielone owoce o docelowej wielkości pojawiają się już w pierwszej połowie lipca.
█ W roznoszeniu nasion często biorą udział mrówki.

  Drewno

Żółtawe, bardzo gęste i niezwykle twarde, posiada jednorodną włóknistą strukturę. Jest używane w rzeźbiarstwie, do produkcji mebli, instrumentów muzycznych, trzonków narzędzi itp. Obecnie nie ma już takiego znaczenia jak dawniej, jednak nadal pozostaje jednym z cenniejszych gatunków drewna.
█ Drewno bukszpanu wieczniezielonego jest najtwardsze spośród wszystkich roślin występujących w Polsce! Twardością nieco przewyższa ono nawet najtwardsze spośród rodzimych drzew drewno grabowe. Co więcej, jego gęstość jest większa niż wody, jest to zatem jeden z bardzo nielicznych (kilku?) rodzajów drewna, które po zanurzeniu w wodzie tonie!

  Inne informacje

█ UWAGA! Wiele części bukszpanu wieczniezielonego (zwłaszcza liście) jest trujących dla ludzi (zawierają alkaloidy).
█ Bukszpan zwyczajny należy przesadzać wraz z bryłą ziemi.
█ Roślina jest atakowana przez tarczniki oraz powodującą wybrzuszenia na stulonych w "kapustkę" liściach miodówkę bukszpanową.
█ Cięcie bukszpanów przeprowadza się dwa razy w roku. Pierwszy raz na początku sezonu w marcu (m.in. usuwanie starych i słabych pędów), drugi - w połowie lata. Więcej informacji na temat uprawy bukszpanu znajduje się na stronie http://www.bukszpanowo.pl.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2024 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)