Ostatnia
modyfikacja:
2014-10-16
modyfikacja:
2014-10-16
4.5. Określanie wieku drzew
Licznik odwiedzin:
Określanie wieku drzew, zwłaszcza starych, jest generalnie rzeczą trudną i obarczoną dużym błędem. Stosowane w tym zakresie metody dzielimy na dwie główne grupy: metody bezpośrednie oraz metody pośrednie.
| W poniższym tekście wykorzystano m.in. artykuł Określanie wieku niektórych gatunków drzew ulicznych na podstawie wybranych parametrów dendrometrycznych autorstwa Jana Łukasiewicza, opublikowany w ROCZNIKU POLSKIEGO TOWARZYSTWA DENDROLOGICZNEGO Vol. 58 â 2010 |
Metody bezpośrednie (inaczej terenowe). Są to metody polegające na wykonaniu określonych pomiarów na zadanym drzewie (badania in situ). Dzielą się na inwazyjne i nieinwazyjne. Jedynym sposobem ustalenia dokładnego wieku drzewa pozostaje metoda polegająca na policzeniu ilości rocznych przyrostów (tzw. słojów) u podstawy pnia. Oczywiście aby to zrobić, wcale nie trzeba ścinać drzewa - istnieją dziś inne, zdecydowanie mniej inwazyjne techniki jak np. pobieranie wywiertów specjalnym wiertłem Presslera czy rezystografia oraz techniki zupełnie bezinwazyjne - np. tomografia komputerowa. Jednak nawet najbardziej zaawansowana technika staje się bezradna w przypadku, gdy środek pnia jest wypróchniały lub z jakiegoś powodu (np. wypalenia) zawiera ubytek. Miejsce dokładnego określenia wieku drzewa zajmuje wówczas mniej lub bardziej zgrubne jego oszacowanie. Najdokładniejsze wyniki uzyskuje się w takich przypadkach przez połączenie metod bezpośrednich (np. wywierty lub tomografia komputerowa) z ewentualną ekstrapolacją ilości słoi w zakresie brakującej części pnia. W ekstrapolacji tej można uwzględnić warunki bytowania odczytane z zachowanych słoi innych drzew występujących w danym czasie na tym samym terenie. W/w metody, jakkolwiek najdokładniejsze, posiadają jednak swoje wady. Są nimi głównie czasochłonność oraz inwazyjność badania (niedopuszczalna w przypadku szczególnie starych i cennych drzew) lub wysoka cena sprzętu. Masowe pomiary przeprowadza się korzystając z mniej dokładnych, za to prostszych i tańszych metod. Metod takich, pozwalających bardziej zgrubnie, ale za to szybko i tanio oszacować wiek drzewa jest wiele; różnią się one zakresem stosowania oraz dokładnością. Przykładowo u młodych drzew można zliczać okółki konarów przyjmując regułę, że jeden okółek odpowiada najczęściej jednemu rokowi. Metoda ta daje dosyć dobre wyniki głównie dla drzew iglastych, ale może być z powodzeniem stosowana także dla niektórych bardziej regularnie zbudowanych drzew liściastych, np. olsz. Inna grupa metod opiera się na wykorzystaniu tzw. tabel wiekowych drzew. Są to tabele podające szacunkowe średnice pnia wybranych gatunków w zależności od wieku drzewa. Spośród nich najbardziej znana jest tabela wiekowa drzew Majdeckiego (patrz niżej). Metody oparte na tabelach wiekowych, aczkolwiek bardzo wygodne (wystarczy jedynie zmierzyć obwód pnia) i tanie, charakteryzują się jednak małą dokładnością, co wynika głównie z powodu nie uwzględnienia konkretnych warunków siedliskowych oraz cech osobniczych.
Tabela wiekowa drzew Majdeckiego. Tabela podaje szacunkowy obwód (w wersji oryginalnej - średnicę) pnia
wybranych gatunków drzew występujących w Polsce w zależności od wieku drzewa. Została ona opracowana przez dr Longina Majdeckiego.
█ Podany obwód pnia dotyczy pomiaru na standardowej wysokości 130cm.
█ Na wykresie podano jedynie rodzaj; wszystkie gatunki tego samego rodzaju uwzględnione
w oryginalnej tabeli Majdeckiego charakteryzują się takim samym tempem wzrostu.
Wykres na podstawie tabeli wiekowej drzew Majdeckiego |
Na koniec omawiania metod bezpośrednich wspomnijmy o ważnej grupie metod opartych na tzw. modelach wzrostu drzew. Są to opracowane w instytutach badawczych modele matematyczne lub numeryczne, pozwalające oszacować wiek drzewa danego gatunku rosnącego na zadanym terenie w oparciu o podstawowe dane dendrometryczne, takie jak obwód pnia i wysokość drzewa.
Metody pośrednie. Metody pośrednie pozwalają oszacować wiek drzewa bez wykonywania pomiarów na tym drzewie. Najważniejsza z nich polega na analizie dokumentów źródłowych (wspartej ewentualnie wywiadami środowiskowymi) prowadzącej do ustalenia daty posadzenia drzewa. Dane o starych drzewach mogą być zawarte np. miejskich bazach danych służących do inwentaryzacji drzewostanów. W Polsce tego typu dokumentacja jest jednak nadzwyczaj skromna. Inną z metod pośrednich może być dowolna metoda bezpośrednia zastosowana na drzewie posadzonym w tym samym czasie co dane - np. policzenie słojów na przewróconym drzewie stojącym w szpalerze równowiecznych drzew.