█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Swoimi rozmiarami (zwłaszcza wysokością) oraz atletyczną sylwetką topola czarna prawie zawsze zdecydowanie dystansuje otaczające drzewa innych gatunków (chyba, że obok rośnie np. topola biała, szara lub kanadyjska ;-). Jej masywny, osiągający nawet 2.5m średnicy pień jest zwykle rosochaty, pokryty licznymi naroślami i wiązkami pędów odroślowych, rzadziej - a ma to miejsce u drzew zawierających domieszkę topoli amerykańskich - regularnie walcowaty, wysoki i prosty. Rozłożysta korona jest wsparta na potężnych, ukośnie wzniesionych konarach. Topole czarne należą do najwyższych i najgrubszych drzew liściastych w Polsce. Ich wysokość oscyluje zwykle w granicach 25-30m, ale sporadycznie może ona dochodzić nawet do 40m, średnica pnia natomiast bez trudu osiąga 1.5m, a czasami, i nie należy to do zupełnej rzadkości, spotyka się ponad 2-metrowe osobniki! Jako przykład niech posłuży tu drzewo rosnące w Kromnowie, które przy obwodzie pnia wynoszącym 8.21m (Φ 2.61m!) mierzy niemal 38m wysokości!

Podobnie jak inne topole oraz wierzby, topola czarna jest jednym pierwszych drzew kwitnących na wiosnę. Jej zwisające, karminowoczerwone (osobniki męskie) lub zielone (osobniki żeńskie) kotki pojawiają się już na przełomie marca i kwietnia, 2-3 tygodni przed rozwojem liści. Kwiatostany żeńskie jeszcze w maju zaczynają się przekształcać w białe, puszyste owcostany, stanowiące źródło unoszącego się w powietrzu, doskonale wszystkim znanego, choć niekoniecznie przez wszystkich lubianego puchu nasiennego. Rombowate lub trójkątne liście przypominają nieco te występujące u brzozy brodawkowatej, są od nich jednak większe i sztywniejsze. Nazwa gatunkowa topoli czarnej pochodzi od jej ciemniej kory, która dodatkowo jest pokryta charakterystycznym rysunkiem głębokich bruzd i listewek.

Topola czarna była niegdyś bardzo popularnym drzewem, powszechnie sadzonym zwłaszcza wzdłuż dróg i w sąsiedztwie domostw. Obecnie od pewnego czasu populacja tego rodzimego gatunku systematycznie spada, co ma związek z jednej strony z wypieraniem go przez liczne mieszańce, z drugiej - z wyniszczaniem lasów łęgowych oraz masowym wycinaniem przydrożnych drzew.

Jeden z czterech (obok t. białej, osiki i szarej) rodzimych gatunków topoli w Polsce. Posiada 3 podgatunki: P. nigra subsp. nigra (śr. i wsch. Europa), P. nigra subsp. betulifolia (płn.-zach. Europa) oraz P. nigra subsp. caudina (region śródziemnomorski, pd.-zach. Azja). Najbardziej znaną odmianą (dokładniej formą pokrojową) topoli czarnej jest topola włoska (P. nigra 'Italica') - popularne drzewo miejskie, charakteryzujące się wysokim i bardzo wąskim, kolumnowym pokrojem. Istnieje ponadto spora grupa mieszańców topoli czarnej z topolami amerykańskimi (w tym głównie deltoidowatą - P. deltoides); odmiany te tworzą wspólnie gatunek zbiorowy o nazwie topola kanadyjska (P. xcanadensis Moench). Inna grupa mieszańców (traktowanych przez niektórych jako kultywary) występuje w pd.-zach. części Azji; są one określane jako 'Afganica' (syn. 'Thevestina').
█ Rodzima w Europie topola czarna jest trudna do odróżnienia od swoich euroamerykańskich mieszańców, zwanych zbiorczo topolą kanadyjską. Obecnie zresztą czysta forma topoli czarnej jest już bardzo rzadko spotykana, zwłaszcza na terenach zurbanizowanych (w nadrzecznych lasach łęgowych drzewa te można jeszcze znaleźć w wielu miejscach), powszechnie spotyka się natomiast jej liczne mieszańce z topolami amerykańskimi. Niektóre odmiany topoli kanadyjskiej, w szczególności topole późna ('Serotina'), bujna/niekłańska ('Robusta'), holenderska ('Marilandica') oraz francuska ('Grandis', inaczej 'Regenerata'), są tak podobne do topoli czarnej, że ich odróżnienie bywa bardzo trudne. Ponieważ jednak rodzima topola czarna od dawna nie jest już sadzona wzdłuż dróg i w tej chwili drzewo to należy do rzadkości, można podejrzewać z dużym prawdopodobieństwem, że niektóre zamieszczonych poniżej zdjęć przedstawiają w istocie nie "czystą formę" topoli czarnej, ale rozmaite odmiany (zwłaszcza wyżej wymienione) topoli kanadyjskiej. Dlaczego w takim razie zdjęcia te zostały umieszczone w opisie topoli czarnej? No cóż, są one na pewno dużo łatwiejsze do zdobycia :). Ale oczywiście istnieje też bardziej merytoryczne uzasadnienie. Otóż z mieszańcami jest zazwyczaj tak, że ich cechy morfologiczne mocno zależą od procentowego udziału poszczególnych gatunków rodzicielskich. Im większy udział danego rodzica, tym bardziej mieszaniec jest podobny właśnie do niego. W obrębie wielu gatunków będących mieszańcami zdarzają się osobniki posiadające tak zdecydowaną przewagę udziału jednego z rodziców, że pod względem cech morfologicznych bardziej przypominają one ten składowy gatunek rodzicielski niż typową postać danego mieszańca. I tak właśnie, moim zdaniem, jest w tym przypadku. Pewna liczba zamieszczonych poniżej zdjęć formalnie rzecz biorąc przedstawia odmiany topoli kanadyjskiej, jednak analiza takich cech jak kanciastość pędów, występowanie gruczołków na liściach, barwa młodych liści a także kształt i szerokość korony wskazuje, że drzewa te bardziej przypominają "czystą" topolę czarną niż "typową" topolę kanadyjską (jedyny wyjątek stanowi brak rosochatości pnia, która zazwyczaj występuje u rodzimych topól czarnych, prawie nigdy natomiast nie spotyka się jej u topoli kanadyjskich). Reasumując: wszędzie poniżej określenie "topola czarna" należy rozumieć jako "topola czarna lub odmiany topoli kanadyjskiej zawierające przeważający udział topoli czarnej i bardzo do niej zbliżone pod względem cech morfologicznych". Przy okazji pragnę podziękować Panu Svenowi Maksymiukowi za zwrócenie uwagi na tę kwestię.

  Występowanie

Zasięg. Europa (z wyj. Skandynawii), środkowa Azja, zachodnia Syberia, północna Afryka. W Polsce rozproszone stanowiska występują na terenie prawie całego kraju (z wyj. płn.-zach. i płn.-wsch. rubieży), przede wszystkim jednak na południowym wschodzie, gdzie tereny najczęstszego występowania wyznacza bieg Wisły (stąd potoczna nazwa "topola nadwiślańska").
Biotop. Niż, piętro pogórza. Wraz z topolą białą i wierzbami tworzy lasy łęgowe dużych dolin rzecznych (tzw. łęgi wierzbowo-topolowe). Drzewo coraz rzadsze na stanowiskach naturalnych, wypierane przez swoje euroamerykańskie mieszańce.
█ Jeszcze szybciej następuje proces wypierania topoli czarnej z terenów zurbanizowanych. W szczególności dotyczy to topól czarnych rosnących niegdyś licznie wzdłuż dróg. Drzewa te zostały praktycznie całkowicie zastąpione przez odmiany topoli kanadyjskiej i rozmaite mieszańce z sekcji topól balsamicznych (głównie berlińską i 'NE 4x'). Jedne z ostatnich rodzimych, przydrożnych topól czarnych rosły przy trasie Kazimierz Dolny - Puławy (patrz zdjęcie poniżej). Były to drzewa o typowych dla "czystej" (nie zmieszanej) formy, rosochatych pniach.
█ Topole, wraz z niektórymi wierzbami, to najszybciej rosnące drzewa w naszej strefie klimatycznej.

↓ Naturalnym środowiskiem występowania topoli czarnej są lasy łęgowe dużych dolin rzecznych.

↓ Jedne z ostatnich w Polsce przydrożnych topól czarnych można było do niedawna podziwiać przy trasie Kazimierz Dolny - Puławy. Na zdjęciu ścięte w 2020 r., najbardziej okazałe drzewo o ponad 6m obwodzie butelkowatego pnia.

Preferencje. Gatunek pionierski o niewielkich wymaganiach, preferujący gleby bardzo wilgotne do mokrych (dobrze rosnący na terenach okresowo zalewanych), ciepło- i światłolubny.
█ Topola czarna jest jednym z najbardziej higrolubnych gatunków topoli.

Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo krótkowieczne, bardzo szybko rosnące. Osiąga wiek 100-200(250) lat. Tempo wzrostu 1.5-2m/rok.
█ Jak podaje C. Pacyniak w swoim przewodniku, najstarsza w Polsce topola czarna rośnie w Puławach i liczy ok. 275 lat. Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.

  Zastosowanie

Niegdyś bardzo popularne drzewa przydrożne, stosowane też do szybkiego uzyskiwania zadrzewień zamieszkałych terenów, stanowiące osłonę od wiatru, kurzu i hałasu. Ich drewno znajdowało zastosowanie m.in. do produkcji opakowań, w papiernictwie oraz jako opał. Obecnie wszystkie te zastosowania zostały praktycznie całkowicie przejęte przez mieszańce (głównie topole kanadyjskie i balsamiczne).

Topola czarna to wysokie i bardzo okazałe drzewo liściaste. Poza grubym pniem, uwagę zwracają potężne konary tych drzew. Na zdjęciu artystyczne ujęcie rekordowej w Polsce, słynnej Topoli Kromnowskiej (patrz też Wybrane okazy).   Pokrój / Korzenie Pokrój. Bardzo wysokie i okazałe drzewo liściaste. Posiada gruby pień i szeroką, wysoko wysklepioną koronę wspartą na potężnych konarach. Rozmiary. Wysokość 25-35(-40)m. Średnica pnia 2-2.5(3)m. █ Topole czarne wraz z białymi, szarymi i kanadyjskimi należą do najwyższych i najbardziej okazałych drzew liściastych w Europie. █ Jak podaje strona Monumental Trees, najwyższa notowana obecnie w Europie (i na świecie) topola czarna rośnie Rue du Canal we Francji; drzewo to mierzy 41m wysokości (HvM, 2011, laser) i posiada pień o obwodzie równym 9.21m (φ 2.93m) (HvM, 2011). Wg Jeroena Philippony, jednego z najwybitniejszych specjalistów zajmujących się mierzeniem drzew i autora strony Tall Trees, jeszcze grubsze topole czarne rosną na Węgrzech, gdzie przekraczają nawet 10.5m obwodu pnia. W większości są to jednak okazy wielopniowe. W 2013 r. teza o rekordowych topolach czarnych rosnących na Węgrzech zyskała wyjątkowe potwierdzenie. Otóż we wrześniu tego roku Gyorgy Posfai dokonał pomiaru pewnej topoli czarnej rosnącej w kompleksie leśnym Gemenc forest. Uzyskany wynik pomiaru obwodu pnia to 12.00m (Φ 3.82m)! Co ważne, drzewo posiada pojedynczy pień. Węgierska topola jest w tej chwili najgrubszym notowanym przedstawicielem swojego rodzaju w Europie (być może także na świecie!). Na Węgrzech rośnie jeszcze co najmniej kilka innych topól czarnych o obwodzie pojedynczego pnia przekraczającym 10m - np. drzewo znad rzeki Drava w Révfalu, którego obwód pnia wynosi 10.64m (GP, 2010). Także we Włoszech zanotowano 1-pniowy okaz topoli czarnej o obwodzie pnia ponad 10m (dokładnie 10.2m). Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy. █ Najwyższa w Polsce topola czarna rośnie na warszawskich Bielanach i mierzy 40.2m (ER, 2019, laser). Nieco niższy, ale o wiele potężniejszy okaz można podziwiać za wałem na Wiśle w miejscowości Kromnów w woj. mazowieckim (duże zdjęcie obok). Drzewo to, o nazwie Topola Kromnowska, mierzy 37.5m wysokości (PG, 2014, laser), a obwód jego pnia wynosi 8.21m (Φ 2.61m) (PG, 2014) (patrz też punkt Wybrane okazy). Rekord obwodu pnia, równy 9.08m (Φ 2.89m) (MM, 2016), należy do drzewa rosnącego na polach w Ostromecku w woj. kujawsko-pomorskim. Druga jest topola czarna rosnąca w Trzęsaczu w woj. kujawsko-pomorskiim, której obwód pnia wynosi 8.49m (Φ 2.70m) (BSt, 2019). Szczegóły pokroju. Pień zwykle pojedynczy, osiągający bardzo dużą grubość1, czasem pochylony lub nieco skręcony, na niewielkiej wysokości podzielony zazwyczaj na kilka potężnych konarów, u "czystej" (rodzimej) formy przeważnie rosochaty, pokryty licznymi guzowatymi naroślami i wiązkami cienkich pędów odroślowych (odrośla te występują samorzutnie, bez wcześniejszych mechanicznych uszkodzeń pnia), natomiast u drzew zawierających domieszkę (nawet niewielką) topoli amerykańskich - wysoki i prosty, regularnie walcowaty (bez większych wgłębień i deformacji). Korona średnio szeroka do rozłożystej, wysoko sklepiona, kopulasta (rzadziej miotlasto otwarta lub stożkowata), u starych drzew często luźna i nieregularnie rozczłonkowana. Konary bardzo grube i masywne, długie, ukośnie wzniesione, u dołu przy pniu często łukowato wygięte ku górze, dalej nieregularnie powyginane (drzewa z domieszką topól amerykańskich mają konary długie i proste /rzadziej i tylko u dołu lekko łukowato wygięte/, dolne ukośnie wzniesione pod kątem zbliżonym do 45°, górne bardziej strzeliste). Gałązki dość cienkie, długie i sztywne (raczej nie zwieszają się), w górnej części korony miotlasto wzniesione. Korzenie. System korzeniowy płytki do średnio głębokiego, rozległy i mocno rozwinięty, wytwarzający odrośla. __________________________________ 1) Topole czarne o pniach przekraczających 1m średnicy występują dość powszechnie. Okazy 1.5-metrowe są spotykane rzadziej, ale też nie należą do unikatów.

Więcej...

Pień "czystej", rodzimej formy topoli czarnej jest zazwyczaj cbardzo rosochaty, pokryty licznymi bulwowatymi naroślami i wiązkami pędów odroślowych (↑ / ← / ↓). U drzew z domieszką topól amerykańskich jest on bardziej regularny (→). Grubość pnia często bywa imponująca. Przykładowo jego obwód u drzewa pokazanego po prawej, rosnącego w Krzeszowicach wynosi aż 5.40m. Więcej - patrz dodatek Rekordy.

Więcej...

Mimo, że przewrócenia topól zdarzają się znacznie rzadziej niż połamania konarów (mocno rozwinięty system korzeniowy), to ponieważ dotyczą one głównie starych i wielkich drzew, mogą być bardzo groźne. Przykładowo pokazana obok topola czarna rosnąca niegdyś w Bulowicach, obalona podczas wichury w 2007 r., dosłownie o centymetry ominęła pobliskiego kasztanowca i runęła na wybudowany z cegieł mur, robiąc w nim sopry wyłom.

  Wybrane okazy

█ Topola kromnowska. Drzewo rośnie na terenie miejscowości Kromnów k. Sochaczewa w woj. mazowieckiem, w okresowo zalewanym łęgu porastającym lewy brzeg Wisły, kilkadziesiąt metrów za wałem ochronnym. Wysokość: 37.5m (PG, 2014, laser), obwód pnia: 8.21m (Φ 2.61m) (PG, 2014). Kromnowska topola jest obecnie prawdopodobnie drugą najwyższą topolą czarną w Polsce. Na pewno jest to też jedno z najgrubszych i najbardziej okazałych drzew tego gatunku w Europie. Być może powstało ono ze zrośnięcia dwóch drzew, ponieważ jego pień rozwidla się na wysokości kilku metrów.

█ Topola na warszawskich Bielanach. Drzewo jest zlokalizowane w Warszawie, przy ul. Smoleńskiego 31, na terenie szkoły. Wysokość: 40.2m (ER, 2019, laser), obwód pnia: 6.21m (Φ 1.97m) (PG, 2014, laser). Wszystko wskazuje na to, że warszawska topola jest obecnie najwyższą topolą czarną w Polsce. Z drzewem tym jest związane pewne nieporozumienie. Otóż w niektórych źródłach publikowanych w internecie można znaleźć informację - moim zdaniem zupełnie nieprawdziwą - że mierzy ono ok. 45m i jest najwyższym drzewem liściastym w Polsce. Tymczasem pomiar wykonany przeze mnie w 2014 roku, dał wynik jedynie 37.5m. Nawet biorąc pod uwagę niewielkie obłamanie wierzchołkowej części korony warszawskiej topoli w 2008 roku, trudno przypuszczać żeby kiedykolwiek wcześniej miała ona dużo więcej niż 40m wysokości. Potwierdza to pomiar wykonany przez Ernesta Rudnickiego we wrześniu 2019 r., który dał wynik 40.2m. Jak widać, drzewo w ostatnich latach intensywnie odbudowuje koronę i zwiększa swoją wysokość, ale do 45m jeszcze mu daleko. █ Jak widać na zdjęciach, warszawska topola jest zdrowa i prezentuje się wyjątkowo okazale. Na zdjęciach tych w celu oddania rzeczywistej wielkości drzewa pozwoliłem sobie sfotografować wraz z nim moją skromną osobę. Swoją drogą, fotografowanie tak dużych obiektów przy użyciu samowyzwalacza to dość wyjątkowe doświadczenie, a już na pewno wymagające niezłej kondycji fizycznej ;-).
Rok 2006		Rok 2014

█ Topola w parku w Krzeszowicach niedaleko Krakowa. Wysokość: 33.0m (PG, 2011, laser), obwód pnia: 5.40m (Φ 1.72m) (PG, 2013).

█ Topola w Melsztynie w woj. małopolskim. To niewątpliwie jedno z najpotężniejszych i najbardziej majestatycznych drzew, jakie znam rośnie przy samej drodze nr 980, prowadzącej z Czchowa w kierunku Zakliczyna. Pojedynczy pień giganta mierzy 8.08m obwodu (Φ 2.57m) (PG, 2023), zaś wysokość drzewa jest równa 33.2m (PG, 2023, laser). Co do wysokości, to wskutek wielokrotnej redukcji korony została ona znacznie zmniejszona. Jeszcze w 2012 r. drzewo mierzyło 35.6m (PG, laser), a i tak już wtedy widać było cięcia. Kto wie czy bez tych cięć drzewo "nie podchodziłoby" już pod 40m.

Fot. 2012 r. Obwód pnia 7.80m, wys. 35.6m.

Fot. 17.07.2023 r. Obwód pnia 8.08m, wys. 33.2m.

Zobacz pozostałe wybrane okazy...

  Kora

W młodości popielata i gładka, szybko przechodzi w brunatnoszarą lub szaroczarną (nazwa), głęboko spękaną korowinę. U starych drzew "czystej" formy rodzimej (bez domieszki topól amerykańskich) spękania tworzą zwykle charakterystyczny rysunek podłużnych bruzd i przeplatających się listewek. U góry pnia i na wyższych konarach kora staje się jaśniejsza - srebrzystoszara i bardziej gładka.

Jak sama nazwa wskazuje, korowina topoli czarnej jest (bardzo) ciemna. Jej głębokie spękania u starych drzew "czystej" rodzimej formy tworzą zwykle charakterystyczny system pionowych bruzd i przeplatających się listewek (zdjęcie w środku).

Pędy i pąki Młode pędy obłe (różnica w stosunku do graniastych lub żeberkowanych pędów topól kanadyjskich!), początkowo ciemnozielone, roczne błyszcząco żółtobrązowe, następnie popielate, nagie. █ Pędy topoli czarnej słabo nadają się do pobierania sadzonek zdrewniałych. Właściwie nie udało mi się w ten sposób uzyskać żadnego drzewka, które przetrwałoby cały sezon wegetacyjny (z kilkunastu sztobrów wypuściło liście zaledwie kilka, a i te zwiędły po kilku tygodniach). Pąki wąskostożkowate, szpiczaste, brązowe, posiadają 4-6 zaokrąglonych, lepkich łusek. Pąki boczne nieco mniejsze niż wierzchołkowe, w początkowej fazie ściśle przylegające do pędu, na końcach często zakrzywione i odgięte na zewnątrz. █ Młode, zrywane przed pękaniem, pąki topoli czarnej (podobnie jak liście) są znanym surowcem zielarskim. Występują w nich flawonoidy, olejek eteryczny, glikozydy fenolowe, garbniki, woski, żywice oraz sole mineralne. Zawarte w zielu topoli flawonoidy i związki salicylowe działają przeciwgorączkowo, moczopędnie i oczyszczająco. → Topola czarna tworzy liczne odrośla od pnia. W odróżnieniu od topól kanadyjskich, wyrastająone nie tylko w okolicach uszkodzonych wcześniej miejsc, ale także samoistnie, gł. z charakterystyczych dla tego gatunku bulwowatych narośli (tak liczne i tak duże narośla jak te przedstawione na zdjęciach zdarzają się jednak stosunkowo rzadko). →→ Młode pędy i gałązki topoli czarnej mają obły kształt i żółtoszary kolor. Szpiczaste pąki są pokryte brązowymi łuskami. Tuż przed rozwinięciem stają się one duże i bardzo lepkie.

Młode liście topoli czarnej są czystozielone. Jest to cecha odróżniająca ten gatunek od bardzo podobnych topól kanadyjskich, których młode liście posiadają zazwyczaj domieszkę czerownobrązowego koloru. Ogonki liściowe topoli czarnej są delikatnie owłosione.   Liście Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka romboidalna (krótkopędy) do trójkątnej z szerokoklinowatą nasadą (długopędy), często też o pośrednim kształcie, długości 5-10cm i szerokości 4-6cm (zwykle nieco dłuższa niż szersza; ogólnie mniejsza, bardziej romboidalna i długokończysta, a także delikatniejsza w dotyku niż u większości topól kanadyjskich), na brzegu drobno karbowana i lekko prześwitująca, z góry błyszcząco (ciemno)zielona, pod spodem matowa i nieco jaśniejsza, obustronnie naga, nie posiada gruczołków u nasady (różnica w stosunku do topoli kanadyjskiej!). Najpierw rozwijają się romboidalne i długokończyste liście krótkopędowe (tzw. liście wczesne); znacznie później - trójkątne liście na długopędach (tzw. liście późne; opadają one także nieco później niż krótkopędowe). Ważną cechą rozpoznawczą, odróżniającą topolę czarną od kanadyjskich jest równomierne zwężanie się wierzchołka (zwłaszcza liści krótkopędowych) oraz równomierne rozszerzanie się podstawy blaszki (zwłaszcza liści długopędowych). U topól kanadyjskich wierzchołek jest często nagle zwężony, jakgdyby nasadzany, zaś nasada blaszki rozszerza się nierównomiernie (patrz opis zdjęć długopędowych). Siatka nerwów wyraźna i gęsta, z bardzo gęsto ułożonymi szparkami (kolejna różnica w stosunku do topól kanadyjskich). Ustawienie: skrętoległe na 2-6cm, cienkich, mocno spłaszczonych z boku, jasno(żółtawo)zielonych ogonkach. Okres występowania: (IV)IV/V-X. Topola czarna jest jedną z później wykształcających liście topoli - rozwijają się one zwykle dopiero pod koniec kwietnia lub nawet na początku maja. Jesienią przebarwiają się na żółto lub żółtobrązowo.

Liście topoli czarnej wyrastające na krótkopędach są nieduże i mają romboidalny kształt. W młodości często posiadają one silnie wydłużony wierzchołek. Liście te pojawiają się wcześnie na wiosnę (tzw. liście wczesne). Większe i szersze liście długopędowe mają trójkątny kształt i szerokoklinowatą, równomiernie rozszerzającą się podstawę (różnica w stosunku do głównych odmian topoli kanadyjskiej: u holenderskiej podstawa jest krótkoklinowata, u bujnej okrągława, zaś u późnej i geldryjskiej +/- prosta). Ich wierzchołek także zwęża się dość równomiernie (w odróżnieniu od nagle zwężającego się wierzchołka większosci topól kanadyjskich). Liście długopędowe rozwijają się później (są to tzw. liście późne).

Więcej...

  Kwiaty / Owoce i nasiona

Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie, wiatropylne, zebrane w zwisające, kotkowate kwiatostany. Są tworzone w bardzo dużych ilościach (wiatropylność). Kotki męskie walcowate, stosunkowo grube, długości 5-9cm (krótsze niż u większości odmian topoli kanadyjskiej), czerwone (dokł. żółtawe z czerwonymi pylnikami). Kotki żeńskie cieńsze (bardziej wysmukłe) niż męskie, zielonawe. Okres kwitnienia: IV (przed rozwinięciem się liści). █ Topola czarna jest jednym z wcześniej kwitnących na wiosnę drzew, jednak w zestawieniu z wieloma innymi topolami (szczególnie osiką, ale także topolą białą, szarą i niektórymi kanadyjskimi) jej okres kwitnienia jest późniejszy. Najpierw, na początku kwietnia, kwitną kotki męskie. Kwiatostany żeńskie zakwitają około 2 tygodnie później. █ Na terenach zamieszkałych częściej sadzi się osobniki męskie. Wynika to z uciążliwości powodowanej obfitym rozsiewaniem nasiennego puchu przez żeńskie drzewa. █ Pojedyncza kotka męska topoli może zawierać do 6 milionów ziaren pyłku! Owoce i nasiona. Wytwarzane w ogromnych ilościach bardzo drobne, suche, wielonasienne torebki otwierające się dwiema klapkami. Są zebrane w niezwykle puszyste (przypominające watę), białe, kotkowate owocostany długości 10-12(15)cm. Nasiona z pęczkami gęstych włosków tworzą roznoszony przez wiatr, dobrze znany puch nasienny topoli. Okres dojrzewania owoców: V-VI. Puszyste owocostany zaczynają opadać w drugiej połowie maja.
█ Topole wraz z wierzbami i wiązami należą do drzew, których owoce dojrzewają najwcześniej.

Rozwijające się na początku kwietnia kotki męskie topoli czarnej są grube i intensywnie ciemnoczerwone (1). Dojrzewając około połowy kwietnia wydłużają się one i luźno zwisają (2), a następnie zaczynają intensywnie pylić (3). Tworzony w ogromnych ilościach pyłek ma żółty kolor (4).

Zielonawożółte kotki żeńskie są cieńsze i bardziej delikatne od męskich. Pojawiają się też nieco później, bo około połowy kwietnia. W drugiej połowie tego miesiąca ich żółte znamiona usychają, a same kwiaty przekształcają się powoli w młode, ciemnozielone owoce.

Dojrzałe owocostany topoli czarnej mają postać białych, puszystych kotek składających się z kilku(nastu)dziesięciu pojedynczych owoców. Pojedyncze owoce to maleńkie, wielonasienne torebki otwierające się dwiema klapkami i zawierające nasiona z dużą ilością białego, lotnego puchu.

Więcej...

  Drewno / Inne informacje

Drewno. Posiada wąską warstwę bielu i szeroką, żółtawobrunatną twardziel, zawiera bardzo dużo wody, jest miękkie i stosunkowo nietrwałe (szybko ulega rozkładowi), dodatkowo pnie starych drzew są często wypróchniałe. Wszystko to powoduje, że drewno topoli nie przedstawia zbyt wielkiej wartości w przemyśle meblowym czy budownictwie. Ze względu jednak na swoją lekkość i plastyczność (dobrze się modeluje), a przy tym stosunkowo dużą wytrzymałość i odporność na zużycie, znajduje ono zastosowanie w wielu innych branżach, np. w papiernictwie, do produkcji skrzynek i opakowań, desek kreślarskich, zapałek itp. Jest też czasami stosowane jako opał.

Inne informacje.
█ Topola czarna (w odróżnieniu od kanadyjskiej!) jest rzadko atakowana przez jemiołę.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...