█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Bardzo wysokie i niezwykle okazałe drzewo liściaste o klasycznym pokroju. Posiada bardzo gruby, przeważnie nisko rozgałęziony pień i wysoko wysklepioną koronę wspartą na potężnych, stromo wzniesionych konarach. Swoją wysokością i atletyczną sylwetką topola biała prawie zawsze zdecydowanie dominuje nad otaczającymi drzewami innych gatunków. Przykładem może być monumentalny okaz rosnący w Żywcu, którego wysokość wynosi około 40m, obwód pnia natomiast dochodzi do 6.60m. Podane rozmiary, aczkolwiek spektakularne, zupełnie jednak nie oddają ogromu i związanego z nim piękna tego drzewa. Jeszcze bardziej do wyobraźni przemawiają "parametry" topoli białej rosnącej do niedawna w Lesznie koło Warszawy. Mierzony tuż przy ziemi obwód pnia tego szacownego drzewa wynosił aż 14m(!), co dawało mu drugie miejsce w Polsce (i trzecie pod względem obwodu mierzonego standardowo, tj. na wysokości 130cm)! Leszniańska topola nie była zresztą wyjątkiem - wśród najgrubszych (i najwyższych liściastych) drzew w naszym kraju to właśnie topole białe, po platanach, dębach i lipach stanowią jeden z głównych składników. Również na liście polskich pomników przyrody topola biała zajmuje jedno z czołowych miejsc (rzecz jasna po dębach i lipach). Jest to wyjątkowa sytuacja zważywszy na fakt, że krótkowieczne i uważane za niezbyt szlachetne drzewa topole są rzadko kwalifikowane jako pomniki przyrody.

Poza dużymi rozmiarami i monumentalną sylwetką, topola biała wyróżnia się przede wszystkim swoją gładką, srebrzystobiałą korą występującą w górnej części pnia i na konarach (przypomina ona korę brzozy). Jeszcze lepsze kryterium rozpoznawcze stanowią długopędowe liście topoli białej. Mają one dość nietypowy kształt, są bowiem ostro i głęboko klapowane, jednak ich najbardziej charakterystyczna cecha to trwałe pokrycie spodniej strony blaszki gęstym, śnieżnobiałym kutnerem. Odginane na wietrze i ukazujące swoje białe spody liście sprawiają, że drzewo prezentuje się wyjątkowo efektownie. Podobnie jak inne topole oraz wierzby, topola biała jest jednym pierwszych drzew kwitnących na wiosnę. Jej zwisające, czerwone (osobniki męskie) lub zielonkawe (osobniki żeńskie) kotki pojawiają się już na przełomie marca i kwietnia, 2-3 tygodni przed rozwojem liści. Kwiatostany żeńskie jeszcze w maju zaczynają się przekształcać w przypominające watę białe, puszyste owcostany.

Choć rodzima topola biała jest od pewnego czasu stopniowo wypierana ze swoich naturalnych stanowisk (głównie przez mieszańce topoli kanadyjskiej), to dzięki unikalnym walorom dekoracyjnym ciągle jeszcze stanowi ona popularne i chętnie sadzone drzewo ozdobne. Najczęściej można ją spotkać w parkach i na osiedlach, coraz rzadziej natomiast, podobnie zresztą jak w przypadku innych topoli, używa się jej do obsadzania dróg. Jest to wynik przyjętego obecnie kierunku zmian przydrożnej roślinności, mającego na celu zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez likwidację przydrożnych drzew i ich zamianę na krzewy. Ofiarą tej polityki pada ostatnio niestety ogromna ilość drzew różnych gatunków, w tym także stare i piękne topole białe.

Jeden z czterech rodzimych gatunków topoli w Polsce (obok czarnej, osiki i szarej). Krzyżuje się z osiką, czego wynikiem jest ich naturalny mieszaniec - topola szara. Ze znanych odmian można wymienić odmianę turkiestańską 'Pyramidalis' (P. alba var. pyramidalis, P. alba 'Bolleana') charakteryzującą się wąskostożkowatym, nieco tylko szerszym niż u topoli włoskiej pokrojem oraz zielonkawoszarą korą. Występują tylko męskie osobniki tej odmiany. Szczególnie atrakcyjne liście posiada odmiana 'Nivea'.
█ Gatunek topola biała istnieje na Ziemi około 12 milionów lat.

  Występowanie

Zasięg. Europa z wyjątkiem północnej, Azja Mniejsza, zachodnia Azja (w tym zachodnia Syberia), północna Afryka. W Polsce, gdzie drzewo występuje na całym obszarze, przebiega jego północna granica zasięgu. Biotop. Niż, piętro pogórza. Wraz z topolą czarną i wierzbami tworzy lasy łęgowe dużych dolin rzecznych - tzw. łęgi wierzbowo-topolowe, jest też składnikiem łęgów wiązowo-jesionowych. Rośnie najczęściej na skrajach lasów oraz w zaroślach wzdłuż rzek i potoków. Drzewo coraz rzadsze na stanowiskach naturalnych. Preferencje. Gatunek pionierski o niewielkich wymaganiach. Preferuje podłoża żwirowe lub piaszczyste. Jak wszystkie topole lubi wilgoć, choć jest pod tym względem jednym z najmniej wymagających gatunków w ramach rodzaju - najlepiej rośnie na glebach umiarkowanie wilgotnych, a radzi sobie nawet na dość suchych stanowiskach. Roślina zdecydowanie światłolubna. Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo o średniej długości życia, niezwykle szybko rosnące. Osiąga wiek 150-250(300) lat. Tempo wzrostu wynosi 2-2.5m/rok(!). Bardzo szybki wzrost jest cechą typową dla całego rodzaju, jednak w przypadku topoli białej wyjątkowo nie jest on połączony z krótkowiecznością. Dożywając 250(300) lat drzewo to wydaje się całkiem "długowieczne" na tle innych topól, których długość życia waha się zwykle pomiędzy 100 a 150(200) lat.
█ Najstarszą (i równocześnie najgrubszą) topolą w Polsce była do 2012 r. topola biała rosnąca w parku Karpinek w Lesznie koło Warszawy. Liczyła ona ok. 330 lat (patrz też punkt Wybrane okazy).
█ Gatunki topoli są najszybciej rosnącymi drzewami w naszej strefie klimatycznej. To ekstremalne tempo wzrostu w pełni potwierdzają moje obserwacje i wykonane przeze mnie pomiary. Wynika z nich, że w kilku początkowych latach topola biała rośnie w tempie 1.5-2m/rok, co może stanowić nawet 150% początkowej wysokości! Maksymalne chwilowe tempo wzrostu młodych drzewek wynosi około 15-20cm/tydzień i jest osiągane w lipcu. Wzrost ustaje stosunkowo wcześnie, bo zwykle już pod koniec sierpnia.
█ Dwudziestokilkuletnia topola biała osiąga przeciętnie 25-30m wysokości; w wieku około 40 lat jej wzrost jest zbliżony do maksymalnego.

  Zastosowanie

Dzięki bardzo oryginalnej korze i efektownym liściom, topola biała jest cenionym drzewem ozdobnym. Jest ona często sadzona w parkach oraz stosowana jako element zieleni miejskiej (w tym jako drzewo przydrożne - jej owłosione liście dobrze wyłapują kurz); z powodu dużych rozmiarów rzadziej natomiast sadzi się ją w ogrodach.

Bardzo duża wysokość oraz wyjątkowo okazała, atletyczna sylwetka to jedne z cech wyróżniających topolę białą.   Pokrój Bardzo wysokie, potężnie zbudowane drzewo liściaste o majestatycznej sylwetce. Posiada bardzo gruby, nierzadko wielokrotny pień i wysoko sklepioną koronę z ogromnymi, stromo wzniesionymi konarami. Rozmiary. Wysokość 30-35(40)m. Średnica pnia 2-2.5(3)m. █ Topole białe wraz z szarymi, czarnymi i kanadyjskimi należą do najwyższych i najokazalszych drzew w Polsce. █ Jak podaje strona Monumental Trees, najwyższa w Europie topola biała rośnie na terenie landu Baden Württemberg w Niemczech i mierzy 45.4m wysokości (KR, 2011, laser). Jest to najwyższe znane obecnie drzewo rodzaju topola na naszym kontynencie. Niemal 42-metrowa topola biała rośnie na Słowacji, a metr niższa - w Rosji. W Polsce najwyższa notowana obecnie topola biała - Topola Pławianka - rośnie w okolicach Stalowej Woli i mierzy 41.5m wysokości. Nieco mniejszą wysokość mają dwie inne topole białe, a mianowicie drzewo rosnące w Żywcu, o wysokości 40.0m (PG, 2020, laser) oraz niewiele niższa topola biała z Bełdowa w woj. łódzkim. Więcej informacji na ten temat - patrz punkt Wybrane okazy. █ Najgrubsza notowana obecnie (2019 r.) na stronie Monumental Trees topola biała rośnie na Węgrzech i mierzy w obwodzie 10.13m (Φ 3.22m) (GP, 2006); nieco cieńsza, o obwodzie 9.71m, rośnie na Słowacji. Oba drzewa ustępują jednak nie żyjącej już, najgrubszej notowanej kiedykolwiek w Polsce topoli, którą była topola biała rosnąca na terenie parku Karpinek w Lesznie w woj. mazowieckim. Obwód pnia rekordowego drzewa na wysokości pierśnicy wynosił 10.53m (Φ 3.35m) (PG, 2009), co dawało mu 3. miejsce na liście wszystkich najgrubszych drzew w naszym kraju! Niestety, w maju 2012 r. zupełnie już spróchniały olbrzym runął na ziemię po rozłamaniu na kilka części. Obecnie najgrubszy znany autorowi osobnik w Polsce jest zlokalizowany we wsi Królewo w woj. pomorskim. Pień tego majestatycznego drzewa mierzy w obwodzie 9.09m (Φ 2.89m) (MM, 2016). Inna wyjątkowo okazała topola biała - drzewo o nazwie Topola Maryna - rośnie we wsi Glinki niedaleko Góry Kalwarii (woj. mazowieckie); obwód jej pojedynczego pnia wynosi 8.33m (Φ 2.56m) (PG, 2013). Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy. Szczegóły pokroju. Pień osiągający bardzo dużą grubość (pod tym względem topola biała należy w Polsce do ścisłej czołówki!), dość regularnie walcowaty, prosty, na niewielkiej wysokości rozwidlony przeważnie na kilka ogromnych konarów, często wielokrotny (różnica w stosunku do większości innych topól, posiadających prawie zawsze pojedynczy pień - np. t. czarnej, kanadyjskiej, włoskiej, osiki, balsamicznych). Korona średnio szeroka, wysoko sklepiona, zakorąglona, luźna. Konary potężne, niezwykle masywne i grube, długie, proste lub łagodnie wygięte, zwykle bardzo stromo wznoszące się ku górze nawet w dolnej części korony (kolejna różnica w stosunku do topoli czarnej, u której dolne konary są na ogół bardziej rozłożyste). Gałązki długie, średniej grubości, sztywno wyprostowane (nie zwieszają się), w górnej części korony miotlasto wzniesione. █ Młode topole białe mają bardzo miękki pęd wierzchołkowy. Na ostatnich kilkudziesięciu centymetrach jest on zwykle mocno powyginany, a na końcu często luźno zwisający. Sprawia to duże trudności w mierzeniu wysokości młodych, kilkumetrowych drzewek. Co ciekawe, pędy szczytowe innych topoli, takich jak czarna, kanadyjska, osika czy balsamiczna są wyprostowane i sztywne.

Praktycznie wszędzie, gdzie topola biała występuje w otoczeniu innych drzew, wyraźnie dystansuje je swoją wielkością. Największą wysokość osiągają drzewa rosnące w zwarciu. Wykształcają one bardzo regularny, wysoki, kolumnowy pień.
	Więcej...

Pień topoli białej osiąga bardzo dużą grubość. Przeważnie już na niewielkiej wysokości dzieli się on na kilka potężnych konarów. Rozwidlenie to następuje nierzadko tuż nad ziemią, stąd stosunkowo duża liczba drzew posiadających wielokrotny pień.

Więcej...

  Wybrane okazy

█ Topola w Lesznie. Najgrubsza i równocześnie najstarsza topola w Polsce rosła do 2012 roku w parku Karpinek w Lesznie koło Warszawy. Jak błędnie głosił napis umieszczony na przybitej do drzewa tabliczce, miało to być najgrubsze krajowe drzewo pod względem obwodu pnia mierzonego tuż przy ziemi, wynoszącego 14m (Φ 4.46m)! Jeszcze grubszy był jednak w tym czasie nieżyjący już obecnie (spłonął 15.11.2010) dąb Napoleon, którego obwód pnia przy ziemi wynosił aż 15.35m. Na wysokości 1.30m bardzo rozszerzony u dołu i zdeformowany pień leszniańskiej topoli był już znacznie cieńszy, ale i tak z obwodem 10.53m (Φ 3.35m) (PG, 2009) dawał jej 3. miejsce w Polsce po cielętnikowskiej lipie i chojnowskim platanie. Ponad 320-letnie drzewo było od dawna w fatalnej kondycji zdrowotnej. W nocy 4/5 maja 2012 roku dotarło ono do kresu swojego życia, przewracając się po rozłamaniu na kilka części. Kilka lat wcześniej władze miasta zleciły oględziny, z których wynikało, że topola jest już całkowicie spróchniała i nie ma żadnych szans na jej uratowanie.

█ Topola w Królewie. Po zwaleniu się w 2012 r. słynnej topoli białej w Lesznie, ta rosnąca na terenie prywatnej posesji we wsi Królewo w woj. pomorskim topola biała, z obwodem pnia równym 9.09m (Φ 2.89m) (MM, 2016), jest prawdopodobnie najgrubszą topolą w Polsce. Potężne drzewo imponuje swoimi rozmiarami i ogromem, który niestety tylko w bardzo niewielkim stopniu oddają załączone zdjęcia. Gruby pień jest prawdopodobnie potrójny, ale rozwidla się bardzo wysoko (na poziomie ok. 8m) i u podstawy sprawia wrażenie pojedynczego. Niedawno jeden z pni składowych wyłamał się. Drzewo rośnie na płaskim terenie, jest jednak podsypane trawą i innymi odpadami ogrodniczymi, przez co pomiar obwodu jest z konieczności zaniżony. Biorąc pod uwagę znaczną zbieżystość pnia u podstawy, należy się spodziewać, że pomiar wykonany od naturalnego poziomu gruntu dałby wynik w granicach 9.5m.

█ Topola Maryna w Glinkach. To ogromne drzewo rośnie w pobliżu nasypu kolejowego we wsi Glinki, niedaleko miejscowości Góra Kalwaria w woj. mazowieckim. Obwód jego pojedynczego, dosyć regularnie walcowatego pnia wynosi 8.33m (Φ 2.65m) (PG, 2013), co daje topoli z Glinek jedno z czołowych miejsc na liście najgrubszych topól w Polsce. Wysokość drzewa wynosi 37m (PG, 2013, laser).

█ Topola Pławianka. (za Ernestem Rudnickim) Po złamaniu się białodrzewu z Parku Dernałowiczów w Mińsku Mazowieckim, schedę przejmuje świeżo upieczony pomnik przyrody - największe drzewo w Stalowej Woli - czwarta wśród najgrubszych jednopniowych topól białych w Polsce datowana na 1840 r., Topola Pławianka o obwodzie pnia 7.48m (ER, 2020) i wysokości 41.5m (ER, 2020, laser). Monstrualne drzewo rośnie samotnie na zrewitalizowanych nadsańskich błoniach w naturalnym siedlisku wśród innych topól białych i czarnych. Stan zdrowotny topoli jest bardzo dobry. Drzewo zostało poddane kompleksowej pielęgnacji w 2018 r. Topola Pławianka jest wizytówką miasta Stalowa Wola. Jej zdjęcia w internecie są jednymi z najczęściej oglądanych. Nazwa własna nawiązuje do dawnej wsi Pławo, na terenie której rośnie. Pławianka jest drzewem o pojedynczym pniu, rozwidlającym się wyżej na dwa konary przewodnikowe. Posiada pokrój wąski, wyniosły i regularny. Pień nie posiada oznak uszkodzeń. Przedmiotowa topola została wpisana do rejestru pomników przyrody ożywionej pod nazwą własną "Pławianka" na mocy uchwały Rady Miejskiej w Stalowej Woli z dnia 29 lipca 2020 r. Drzewo wskazała mi pani Elżbieta Matysiak ze Stalowej Woli.

Fot. Piotr Bednarek

█ Topola w Żywcu (pomnik przyrody). Jedna z najbardziej okazałych i zarazem najpiękniejszych topól białych rośnie w Żywcu (zaledwie 4.5km od domu moich rodziców!). Drzewo to wprost poraża swoim ogromem i monumentalną sylwetką. Jego wysokość wynosi 40.0m (PG, 2020, laser), zaś obwód pnia jest równy 6.59m (Φ 2.10m, przy czym ze względu na wyraźne spłaszczenie pnia, jego maksymalna szerokość na tej samej wysokości przekracza 2.5m!) (PG, 2020). Podane rozmiary mogą imponować, ale liczby zupełnie nie oddają niesamowitego uczucia, jakie towarzyszy człowiekowi w obecności tego giganta. Zdecydowanie największe wrażenie robią potężne konary, z których kilka mogłoby z powodzeniem konkurować grubością z pniami naprawdę dużych drzew. Topola jest osobnikiem męskim. Według relacji właściciela posesji, na której rośnie, liczy ona około 300 lat! Wydaje się to wręcz nieprawdopodobne, zważywszy na wyjątkowo dobry (przynajmniej wizualnie) stan drzewa. Sędziwy wiek topoli potwierdza ok. 90-letnia babcia właściciela, która wspomina, że drzewo było tak samo ogromne nawet w czasie jej dzieciństwa. Z ciekawostek dodajmy, że ok. 35 lat temu syn właściciela posadził jedno z jej odrośli ok. 200m dalej, na terenie ogródków działkowych. Dziś jest to już bardzo wysokie, ok. 30m drzewo!

Dzięki uprzejmości jednego z okolicznych mieszkańców (mieszkającego od dziecka przy ul. Paderewskiego) załączam zdjęcie żywieckiej topoli pochodzące z albumu rodzinnego. Zostało ono wykonane w latach 20. XX w. Widać na nim, że już ok. 100 lat temu topola była ogromnym drzewem. Pan ten szacuje jej obecny wiek na ok. 250 lat i to może być bliskie prawdy. Jak wynika z jego relacji, pień topoli jest prawdopodobnie pusty w środku gdyż kiedyś wydobywał się z niego posusz. Z czasem otwór zasklepił się. Dodatkowo uzyskałem informację, że topola rośnie na terenie zespołu parkowo-dworskiego Klementynówka (właściwie Villa Klementynka) przy ul. Paderewskiego. Teren ten jest objęty ochroną Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Na koniec mała ciekawostka. Otóż mapa Google podaje błędną nazwę ulicy, przy której rośnie topola - zamiast poprawnej ulicy Paderewskiego, wyświetla się ulica Poniatowskiego.

Żywiecka topola już w latach 20. XX w. prezentowała się bardzo okazale. Zdjęcie pochodzi z albumu rodzinnego jednego z okolicznych mieszkańców.

█ Topola w Puławach. Niewiele mniejsza od żywieckiej topola biała rosła w Parku Pałacowym w Puławach. Obwód jej pnia wynosił 5.92m (Φ 1.88m) (PG, 2008), a wysokość 39.5m (PG, 2008, klinometr). W 2010 r. drzewo nagle uschło, po czym 10 lipca 2011 r. zostało ścięte.

Więcej...

█ Topola w Bełdowie. Ta jedna z najwyższych topól w Polsce rośnie w parku dworskim w Bełdowie w woj. łódzkim. Drzewo mierzy 39.3m (PG+AW+KB, 2015, laser) wysokości. Posiada ono pojedynczy, regularny i wyraźnie zbieżysty pień o obwodzie 6.83m (Φ 2.17m) (PG+AW+KB, 2015). Na uwagę zasługuje duża szerokość korony, dochodząca do 30m. W 2015 r. od pnia na wysokości ok. 10m odłamał się potężny konar o niemal metrowej średnicy i długości ponad 27m!

█ Topola w Januszkowicach. Jedna z najgrubszych i najstarszych topól białych rosła niegdyś we wsi Januszkowice (gmina Brzostek niedaleko Jasła). To 217-letnie drzewo mierzyło 37.7m wysokości i posiadało pień o obwodzie 7.44m (Φ 2.37m). Powyższe dane znalazłem w Wikipedii oraz kilku innych źródłach w inrernecie; wszystkie one zgodnie podawały te same liczby oraz powoływały się na tego samego autora - Cezarego Pacyniaka (autor wielu publikacji, uznawany powszechnie za jeden z największych autorytetów w dziedzinie dendrologii). Nigdzie jednak nie zauważyłem informacji o tym, że drzewo zostało ścięte i to już dość dawno, bo w połowie lat 90. ub. wieku. I tu, wybaczcie, mała osobista dygresja. Otóż zainspirowany w/w enigmatycznymi wzmiankami (nie znalazłem nawet określenia, o które z czterech Januszkowic w Polsce chodzi), nieświadom tego, że pozyskane informacje mogą być już "nieco nieaktualne", 22 kwietnia 2006 r. wyruszyłem wraz z dziewczyną na spotkanie legendy. Po dotarciu na miejsce okazało się, że znalezienie drzewa nie jest wcale proste. Mieszkańcy Januszkowic kojarzyli wprawdzie wielkiego, 600-letniego dęba o nazwie Chrześcijanin, ale z topolą białą szło im już zdecydowanie gorzej. W końcu jednak udało się nam uzyskać informację, że prawdopodobnie chodzi o jedno ze starych, wielkich drzew rosnących w pobliżu kościoła. Drzewa tam rosnące były rzeczywiście bardzo okazałe, jednak nawet najgrubsze z nich (np. ogromna lipa szerokolistna z obwodem pnia ok. 550cm) nie mogły się równać z poszukiwaną topolą białą. Wracaliśmy więc w poczuciu totalnej porażki. I wtedy właśnie przechodząc obok studni Ania zauważyła ogromny, całkowicie już zmurszały i porośnięty mchem pniak. Na początku nie zwróciłem na niego większej uwagi, ponieważ stan tak poważnego rozkładu świadczył o ścięciu drzewa co najmniej kilkanaście lat temu, no a "moja topola biała" powinna przecież według posiadanych przeze mnie informacji mieć się całkiem nieźle. Zauważyłem jednak, że w bezpośredniej bliskości pniaka rośnie duża i dość już wiekowa topola biała. To był trop, który należało sprawdzić. Nazajutrz rano wróciłem więc w to samo miejsce aby dokonać dokładnego pomiaru, zrobić kilka zdjęć i przeprowadzić wywiad środowiskowy. Zacząłem od tego ostatniego. Jedna z miejscowych starszych pań udająca się na niedzielną mszę stwierdziła, że pniak obok studni należał do ściętego kilkanaście lat temu potężnego, starego drzewa, które miejscowi nazywali "białasem" i obok którego dawno temu ona chodziła do szkoły. Bingo - pomyślałem. No bo jakie inne drzewo, poza topolą białą, nazywane białasem może osiągać takie rozmiary? Odpowiedź wydawała się oczywista - żadne. Pozostawało już tylko zweryfikować hipotezę dokładnymi pomiarami. Zanim to jednak zrobiłem, uzyskałem potwierdzenie od proboszcza, który, jak się okazało, osobiście kazał ściąć topolę przed kilkunastoma laty. Według jego relacji wiązało się to z niebezpieczeństwem, jakie dla wiernych stanowiło tak ogromne i wówczas już prawie uschnięte drzewo. Wykonane pomiary, choć z konieczności niezbyt dokładne (pomiar na wys. 40cm i ekstrapolacja), to jednak z dokładnością do kilkudziesięciu cm zgadzały się z podanymi przez Pacyniaka! A więc w końcu ją znalazłem! Niestety spóźniłem się... o kilkanaście lat.

Zobacz pozostałe wybrane okazy...

Więcej...     Kora Unikalna i niezwykle efektowna kora topoli białej stanowi jej podstawowy znak rozpoznawczy, a zarazem jeden z głównych atutów dekoracyjnych. Wprawdzie na dole pnia i u nasady starych konarów nie wyróżnia się ona niczym specjalnym - jest tam (jasno)szara (czasami z białozielonkawym nalotem) i głęboko spękana (spękania tworzą charakterystyczny dla wielu topól - np. czarnej - rysunek podłużnych, przeplatających się bruzd i listewek), jednak od pewnej wysokości staje się coraz jaśniejsza i bardziej gładka, aż w końcu przyjmuje piękny, srebrzystobiały lub kredowobiały kolor (stąd nazwy t. biała, białodrzew, białas itp.). U niektórych drzew (z domieszką osiki?) biały kolor może być lekko nasycony szarym lub zielonkawym odcieniem. Kora młodych drzew jest matowo popielatoszara (ciemniejsza!) i gładka, po niedługim jednak czasie pokrywa się ona drobnymi, ciemnoszarymi, kreskowatymi lub kropkowatymi przetchlinkami. █ Kora jest jednym z elementów, po których można próbować odróżnić topolę białą od podobnej do niej topoli szarej. W przypadku tej ostatniej kora jest ciemniejsza i raczej szara niż srebrzystobiała. Kryterium to jednak jest dość płynne i powinno być stosowane jedynie jako uzupełnienie przy porównywaniu liści. █ Kora topoli białej przypomina na pierwszy rzut oka kredowobiałą korę brzozy. Przyglądając się dokładniej można jednak stwierdzić pewną różnicę nie tylko w strukturze, ale też w odcieniu i połysku.

Kora starych drzew na dole pnia jest szara i głęboko podłużnie spękana (spękania tworzą wzór przeplatających się bruzd i listewek). Zwykle występuje na niej białawy nalot.	Występująca w górnej części pnia i na konarach bardzo efektowna, srebrzystobiała i gładka kora topoli białej czyni z niej niezwykle atrakcyjne drzewo ozdobne. Im wyżej patrzymy, tym kora staje się jaśniejsza i bardziej gładka.

  Korzenie

System korzeniowy płytki do średnio głębokiego, rozłożysty i bardzo silnie rozgałęziony, tworzący liczne odrośla korzeniowe.

Więcej...

Topola biała jest jednym z najintensywniej tworzących odrośla korzeniowe gatunków topoli. Służą one drzewu do rozmnażania wegetatywnego.

  Pędy i pąki

Młode pędy zielonawe, początkowo pokryte gęstym, śnieżnobiałym filcem, który na starszych gałązkach stopniowo zamienia się w nieciągły białawy nalot, a następnie całkiem zanika. Pąki liściowe jajowate lub stożkowate, wydłużone i stosunkowo wąskie, szpiczaste, jasnobrązowe do brązowych, o wielu ciemno obrzeżonych i zaokrąglonych łuskach, początkowo pokryte białym, gęstym filcem, boczne nieco mniejsze niż wierzchołkowe, lekko odstające lub luźno przylegające od pędu. Pąki kwiatowe dużo szersze i masywniejsze od liściowych, szerokojajowate do prawie kulistych, na szczycie zaostrzone, przypominają kształtem kroplę wody.

			Więcej...
Młode pędy topoli białej, podobnie jak jej pąki, są początkowo pokryte gęstym, białym filcem, który stopniowo zanika (po lewej i w środku gałązki wiosną, po prawej - późną jesienią).

Więcej...     Liście Blaszkowate, pojedyncze. Kształt i wielkość blaszki zmienne, dodatkowo liście na długopędach wyraźnie inne niż krótkopędowe. Liście długopędowe dosyć duże - długości 6-10cm (na silnych pędach odroślowych mogą one osiągać znacznie większe rozmiary - nawet ponad 15cm), w obrysie trójkątne do jajowatych z 3-5 głębokimi, ostro wykrojonymi klapami, na brzegu nieregularnie, grubo i tępo ząbkowane, z góry błyszcząco ciemnozielone, od spodu wraz z ogonkami przez cały okres wegetacji pokryte śnieżnobiałym, bardzo gęstym i trwałym (nieco gumowatym w dotyku) pajęczynowatym kutnerem (młode liście, podobnie jak pąki i młode pędy, przez pewien czas także z góry pokryte takim kutnerem). Liście na krótkopędach nieco mniejsze i bardziej wydłużone, eliptyczne lub jajowate, bezklapowe, na brzegu falisto, tępo ząbkowane, z góry błyszcząco ciemnozielone, od spodu pokryte początkowo białym i gęstym, potem przez większość czasu szarym i mocno sprasowanym owłosieniem. Dzięki temu sprasowaniu krótkopędowe liście topoli białej metalicznie połyskują i sprawiają wrażenie nagich. █ Włoski na spodach liści topoli białej są długie, bardzo cienkie i delikatne, pajęczynowate, silnie poskręcane i poplątane; tworzą one gęsty, biały kutner szczelnie zakrywający powierzchnię blaszki liściowej. Ustawienie: skrętoległe na dość długich, 3-5cm ogonkach, które w przypadku liści długopędowych są trwale pokryte śnieżnobiałym kutnerem. Okres występowania: IV-X/XI. Liście rozwijają się w drugiej połowie kwietnia (po przekwitnięciu kwiatów). Jesienią przebarwiają się na kolory od żółtego do pomarańczowoczerwonego (zwykle najpierw zaczynają się przebarwiać liście krótkopędowe). Są jednymi z później opadających wśród topól. █ Długopędowe liście stanowią najlepsze praktyczne kryterium odróżnienia topoli białej od bardzo do niej podobnej topoli szarej. W przypadku tej ostatniej liście z długopędów prawie nie różnią się od krótkopędowych; w szczególności ani jedne ani drugie nie posiadają ostrych i głębokich klap, a owłosienie ich spodniej strony jest szare, rzadkie i nietrwałe. Różnice w ubarwieniu i strukturze kory są mniejsze i bardziej trudne do precyzyjnego zdefiniowania, a poza tym cechy te wykazują dużą zmienność w ramach poszczególnych gatunków. Najpewniejsze wyniki w oznaczaniu daje oczywiście połączenie obu kryteriów.

Długopędowe liście topoli białej są głęboko klapowane, a ich brzeg jest nieregularnie ząbkowany.

Spody długopędowych liści topoli białej (także ich ogonki) są trwale pokryte bardzo charakterystycznym, gęstym, śnieżnobiałym kutnerem. Dzięki niemu drzewo prezentuje się niezwykle efektownie (szczególnie na wietrze). Trwałość (nawet po opadnięciu i wyschnięciu!), gęstość, ale przede wszystkim śnieżnobiała barwa tego owłosienia jest najlepszą cechą odróżniającą topolę białą od szarej.

↓ Liście na krótkopędach różnią się znacznie od długopędowych: są one mniejsze, jajowate i bezklapowe, a ich brzeg jest łagodnie, falisto karbowany. Liście te szybko łysieją także od spodu (po prawej porównanie spodów rosnących na tym samym drzewie liści długo- i krótkopędowych).

  Kwiaty

Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie, wiatropylne, zebrane w zwisające, kotkowate kwiatostany. Kotki męskie walcowate, grube, długości 4-8cm, początkowo ciemnoczerwone, później blednące - żółtawobrązowawe. Pojedyncze kwiaty męskie bardzo drobne i niepozorne, bez okwiatu, posiadają 5-kilkunastu czerwonych pylników. Kotki żeńskie krótsze i bardziej wysmukłe niż męskie, długości 3-4cm (w trakcie owocowania wydłużają się do ok. 10cm) jasno(żółto)zielone. Pojedyncze kwiaty żeńskie także bardzo drobne i pozbawione okwiatu, posiadają jeden słupek z dwoma dwudzielnymi, żółtawozielonymi znamionami. Okres kwitnienia: III-IV (przed rozwinięciem się liści).
█ Topola biała jest jedną z najwcześniej kwitnących topól (i w ogóle drzew na wiosnę) - jej kwiaty męskie zakwitają jeszcze w marcu, wkrótce po osice.

Początkowo krótkie i grube kotki męskie topoli białej mają ciemnoczerwony kolor. Z czasem wydłużają się one i stają żółtawoczerwonawe. Zakwitają pod koniec marca.

Żółtozielone kotki żeńskie zakwitają nieco później niż męskie - przed połową kwietnia. Początkowo są one krótkie i szaro owłosione, w czasie dojrzewania zielenieją i znacznie się wydłużają. W połowie kwietnia zaczynają się przekształcać w owoce.

Owocostany topoli białej mają postać białych, puszystych kotek składających się z kilkudziesięciu pojedynczych torebek. Topole wytwarzają ogromne ilości owoców. Po oderwaniu tworzą one dobrze znany, unoszący się w powietrzu puch nasienny.   Owoce i nasiona Wytwarzane w ogromnych ilościach bardzo drobne, suche, wielonasienne torebki otwierające się (pękające) dwiema lub więcej klapkami. Są zebrane w niezwykle puszyste, białe, kotkowate owocostany przypominające watę. Nasiona z pęczkami gęstych włosków tworzą roznoszony przez wiatr puch nasienny. Okres dojrzewania owoców: V. Puszyste owocostany zaczynają opadać przed połową maja. █ Topole wraz z wierzbami i wiązami należą do drzew, których owoce dojrzewają najwcześniej. █ Topola biała na otwartej przestrzeni zaczyna owocować w wieku 10-15 lat, w zwartym drzewostanie - po 20. roku życia. █ Na zamieszkałych terenach częściej sadzi się osobniki męskie. Wynika to z uciążliwości powodowanej obfitym rozsiewaniem nasiennego puchu przez żeńskie drzewa.

Drewno Biel i twardziel słabo zróżnicowane. Biel wąski, żółtawobiały, twardziel szeroka, w stanie świeżym żółta lub żółtobrązowa, po pewnym czasie ciemniejąca do brązowej. Ciężar właściwy przy wilgotności 15% - ok. 460 kg/m3. Drewno ma dość jednorodną, prosto- i długowłóknistą strukturę, zawiera bardzo dużo wody, jest miękkie i stosunkowo nietrwałe (szybko ulega rozkładowi, dodatkowo pnie starych drzew są często wypróchniałe); wszystko to powoduje, że nie przedstawia ono zbyt wielkiej wartości w przemyśle meblowym czy budownictwie, ze względu jednak na swoją lekkość i plastyczność (dobrze się modeluje) a przy tym stosunkowo dużą wytrzymałość i odporność na zużycie, znajduje zastosowanie w wielu innych branżach, np. w papiernictwie, do produkcji skrzynek i opakowań, desek kreślarskich, zapałek itp. Jest też czasami stosowane jako opał. → Miękkie drewno topoli białej posiada wąski, żółtawobiały biel oraz szeroką, żółtobrązową twardziel.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...