ATLAS DRZEW POLSKI - publikacja na podstawie niniejszej strony
ATLAS DRZEW POLSKI - wydanie 2
Ostatnia
modyfikacja:
2019-01-04
Systematyka:
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / OKRYTONASIENNE / (ROSOPSIDA) / RÓŻOWCE /
RÓŻOWATE / Czeremcha / zwyczajna - amerykańska - ...
Licznik odwiedzin:
Roślina o właściwościach leczniczych Roślina jadalna
Roślina umiarkowanie światłolubna Roślina preferująca wilgotne gleby Roślina (bardzo) mrozoodporna
GATUNEK
Czeremcha zwyczajna
(Prunus padus, Padus avium)
ang. European Bird Cherry
inne nazwy: czeremcha pospolita, kociba
Podobne gatunki:
Czeremcha amerykańska
Gatunek rodzimy
Drzewo liściaste
zrzucające liście
na zimę
Pokrój niereg., często "krzaczasty"
H: 10-15(17)m
Φ: 0.3-0.5(0.6)m
Długość życia:
60-80(100)lat
Tempo wzrostu:
duże
Biotop:
wilgotne lasy liściaste, brzegi rzek
Kwiaty:
O-p., owadop.
IV/V-V
Dekor.:
kwiaty!!, owoce
Czeremcha zwyczajna
Cechy charakterystyczne:
♦ Niewielkie, bardzo gęsto ugałęzione drzewo liściaste albo duży krzew.
Gładka kora. Skaleczona wydziela nieprzyjemny zapach.
Obfitcie tworzone kwiatostany
w formie długich, białych gron
.
♦ Owoce: małe, kuliste, błyszczącoczarne pestkowce zebrane w długie, zwisające grona,
zawierają niewielką ilość miąższu,
są cierpkie w smaku
.
 
Ciekawostki:
♦ W Finlandii zakwitnięcie czeremchy zwyczajnej jest umownie traktowane
jako początek lata.
 

█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Niewielkie, przeważnie wielopniowe i gęsto ugałęzione drzewo liściaste, dość często wyrastające też w formie dużego krzewu. Ze względu na powszechność występowania w lasach (co znajduje odzwierciedlenie w nazwach gatunkowych takich jak zwyczajna, pospolita itp.) oraz silną tendencję do krzewienia się, czeremcha zwyczajna nie jest zbyt lubiana, a czasami bywa nawet traktowana jako chwast. Odczucie to potęguje nieprzyjemny zapach wydzielany przez młode pędy, złamane gałązki, roztarte liście czy uszkodzoną korę. Jednak czeremcha ma też swoje zalety. Należą do nich obficie kwitnące w maju białe kwiaty zebrane w podłużne grona a także groniaste owocostany zbudowane z małych, kulistych, błyszczącoczarnych pestkowców. Owoce są jadalne, jednak ze względu na niewielkie rozmiary i specyficznie cierpki smak nie znajdują dużego zastosowania. Stanowią natomiast, podobnie jak kwiaty, element dekoracyjny i czynią z czeremchy całkiem efektowne drzewo ozdobne, uprawiane czasami w naszych parkach i ogrodach.


  Systematyka 

Jeden z dwóch (obok rzadkiej czeremchy skalnej1) rodzimych gatunków czeremchy w Polsce, najbardziej rozpowszechniony w Europie2 i jeden z niewielu występujących tu w stanie naturalnym.
__________________________________
1) Niektóre źródła podają, że czeremcha skalna to podgatunek Prunus padus subsp. borealis czeremchy zwyczajnej.
2) Od pewnego czasu czeremcha zwyczajna jest stopniowo wypierana przez introdukowaną z Ameryki Północnej, bardzo ekspansywną czeremchę amerykańską (późną).

  Występowanie

Zasięg. Europa, Azja Mniejsza. Biotop. Piętro pogórza i górskie, rzadziej niziny. Występuje najczęściej w wilgotnych lasach liściastych - np. łęgowych (głównie na ich skrajach) oraz w zadrzewieniach nad brzegami rzek i zbiorników wodnych.


Dziko rosnące czeremchy zwyczajne
występują zwykle na skraju wilgotnych lasów,
w dolinach rzek, na torfowiskach niskich itp.

Preferencje. Gatunek wymagający zasobnych i głębokich, najlepiej gliniastych lub ilastych gleb, preferujący półcień i wilgotne stanowiska.
Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo (krzew) bardzo krótkowieczne, szybko rosnące. Osiąga wiek 60-80(100) lat.

  Zastosowanie

Drzewo leśne sadzone czasem jako ozdobne ze względu na atrakcyjne kwiaty i owoce. Z powodu małej ilości miąższu i niezbyt dobrego smaku, przemysłowa produkcja owoców jest nieopłacalna; czasami są one używane do produkcji niektórych odkażających preparatów leczniczych.

  Pokrój

Niewielkie, często wielopniowe drzewo liściaste o bardzo nisko osadzonej, szerokiej i nieregularnej, gęsto ugałęzionej koronie. Dość często przyjmuje też formę krzewiastą.

Rozmiary. Wysokość 10-15(17)m. Średnica pnia 0.3-0.5(0.6)m.
█ Według informacji podanej w Wikipedii, najgrubsza odnotowana czeremcha zwyczajna w Polsce rośnie w miejscowości Brączewo (leśn. Daniele) koło Poznania. Posiada ona obwód pnia równy 1.63m (Φ 0.52m). Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.

Szczegóły pokroju. Pień prosty i dość regularny, średnio gruby, często wielokrotny. Korona gęsto ugałęziona, szeroka, jajowata lub nieregularna, jej charakterystyczną cechą jest bardzo niskie osadzenie - gałęzie często zaczynają się tuż nad ziemią lub nawet pokładają się po ziemi zakrywając całkowicie pień. Konary przeciętnej grubości, gałęzie zwieszające się.

Czeremcha zwyczajna - pokrój Czeremcha zwyczajna - pokrój Czeremcha zwyczajna - pokrój
Czeremcha zwyczajna to niewielkie drzewo liściate o bardzo nisko osadzonej,
gęsto ugałęzionej koronie, która początkowo jest zazwyczaj regularnie jajowata (),
z biegiem czasu staje się szeroka i nieregularna ().
Drzewo bardzo często wytwarza
wielokrotny pień, a także wykazuje
silną tendencję do krzewienia się.

  Korzenie

System korzeniowy płytki, ale rozległy, silny i gęsto rozgałęziony, jeden z najmocniejszych spośród gatunków czeremchy. Tworzy liczne odrośla korzeniowe, które często powodują powstawanie krzewiastych form.

  Kora / Pędy i pąki / Liście

Kora różowawoszara poprzez ciemnoszarobrunatną do czarniawej, gładka (niewielkie, płytkie spękania występują tylko u starych drzew), skaleczona wydziela nieprzyjemny zapach przypominający zgniliznę. Młode pędy smukłe, czerwonawobrązowe, gładkie i nieowłosione, złamane wydzielają nieprzyjemny zapach. Pąki stożkowate lub wąskojajowate, szpiczaste, boczne luźno przylegające, mniejsze od wierzchołkowych. Łuski lekko zaostrzone, brązowe z ciemniejszymi plamkami. Liście blaszkowate, pojedyncze. Blaszka odwrotnie jajowata do (szeroko)eliptycznej, długości 5-10(12)cm, zaostrzona, na brzegu bardzo drobno piłkowana, z góry matowozielona i delikatnie pomarszczona, od spodu jaśniejsza, naga lub bardzo skąpo owłosiona tylko w kątach nerwów (nie posiada rdzawego owłosienia nerwu głównego, jakie występuje u czeremchy amerykańskiej). Roztarte liście wydzielają nieprzyjemną woń. Ustawienie: skrętoległe na 1-2cm ogonkach. Ogonek posiada 1-3 zielonkawe gruczołki miodnikowe. Okres występowania: IV-X. Liście czeremchy należą do najwcześniej pojawiających się na wiosnę - rozwijają się one jeszcze przed połową kwietnia, równocześnie z zawiązkami kwiatów. Jesienią przed opadnięciem przebarwiają się na bladożółto lub pomarańczowoczerwono.

Czeremcha zwyczajna - kora Czeremcha zwyczajna - pąk

Wąskojajowate, szpiczaste pąki
mają brązowe łuski.
Czeremcha zwyczajna - liście
Różowawoszara kora czeremchy zwyczajnej
długo pozostaje gładka.
Matowozielone liście czeremchy zwyczajnej
mają bardzo drobno piłkowany brzeg.

  Kwiaty / Owoce i nasiona

Kwiaty obupłciowe, owadopylne (w odróżnieniu od czeremchy późnej, stanowią słaby pożytek dla pszczół), zebrane po 20-40 sztuk w podłużne, groniaste, zwykle początkowo stojące, z czasem zwisające kwiatostany długości 8-12(15)cm. Pojedyncze kwiaty o średnicy 1-1.5cm, białe, posiadają podwójny, 5-krotny, wolnopłatkowy okwiat. Płatki korony na brzegach delikatnie ząbkowane, pręciki w liczbie 20, z jasnożółtymi pylnikami, słupek jeden. Kwiaty wydzielają mocny i odurzający zapach. Okres kwitnienia: IV/V-V (niedługo po rozwinięciu się liści). Chociaż zawiązki kwiatów pojawiają się wraz z rozwojem liści, tj. około połowy kwietnia, to obfite kwitnienie w pełni rozwiniętych kwiatów ma miejsce nieco później - w drugiej połowie kwietnia i na początku maja.

Owoce: zebrane w zwisających na czerwonych szypułkach, podłużnych gronach kuliste, błyszczącoczarne pestkowce wielkości ziarna grochu. Są jadalne, ale rzadko spożywane ze względu na małą ilość miąższu oraz jego specyficznie cierpki, słodkawo-gorzki smak, a także niezbyt przyjemny zapach (nie przeszkadza to ptakom, które chętnie zjadają owoce). U czeremchy zwyczajnej pestka jest pomarszczona, co stanowi ważną cechę odróżniającą ten gatunek od podobnej czeremchy późnej, posiadającej gładką pestkę. Okres dojrzewania owoców: VII/VIII-IX.

Czeremcha zwyczajna - kwiaty Czeremcha zwyczajna - kwiaty Czeremcha zwyczajna - owoce
Białe kwiaty czeremchy zwyczajnej są zebrane po 20-40 sztuk
w stojące lub zwisające grona. Kwiaty posiadają białe płatki korony
oraz pręciki z jasnożółtymi pylnikami.
Owoce czeremchy zwyczajnej mają postać
małych, kulistych, błyszczącoczarnych
pestkowców zebranych w zwisające grona.

  Drewno

Posiada żółtawy biel i brązowożółtą twardziel, jest drobnosłojowe, charakteryzuje się dobrymi właściwościami mechanicznymi: jest lekkie a zarazem twarde i mocne, sprężyste, trwałe.


  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...