█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Duże, bardzo często wielopniowe drzewo liściaste o rozszerzającej się ku górze, miotlasto otwartej koronie, wspartej na ukośnie wzniesionych, prostych i wyjątkowo długich konarach. Najłatwiej je rozpoznać po bardzo głęboko dłoniasto klapowanych liściach, których brzeg ozdobiony jest dużymi i ostrymi zębami, a spodnia strona pokryta białym filcem nadającym drzewu na wietrze charakrerystyczny, srebrzysty kolor (stąd nazwa). Przyjemny akcent wiosenny stanowią tworzone bardzo wcześnie (często już po połowie marca) drobne, czerwone, frędzelkowate kwiaty klona srebrzystego. Są one zebrane w kuliste główki przypominające kłębki nici i osadzone na grubych trzonkach. Przekwitają szybko, a po opadnięciu w kwietniu tworzą pod drzewami czerwony dywan.

Jedne z najciekawszych cech klona srebrzystego wiążą się z jego nietypowymi skrzydlakami. Posiadają one sierpowato zagięte do wewnątrz skrzydełka, z których jedno często bywa niedorozwinięte i wskutek tego znacznie mniejsze od drugiego. Jeszcze bardziej interesujące są procesy dojrzewania, opadania i kiełkowania skrzydlaków. Otóż skrzydlaki te dojrzewają absolutnie najwcześniej (maj!) i najszybciej ze wszystkich klonów, a przed opadnięciem wszystkie bez wyjątku rozpadają się na dwie części. Co więcej, proces opadania jest niezwykle intensywny i zsynchronizowany zarówno w ramach jednego drzewa, jak i pomiędzy drzewami. W ciągu zaledwie kilkunastu dni wszystkie skrzydlaki ze wszystkich drzew na danym terenie opadają od pierwszego do ostatniego, a w ciągu kilku następnych dni wiele z nich już kiełkuje! Jeśli dodamy do tego, że kiełkujące siewki jeszcze w tym samym roku mogą osiągnąć pół metra wysokości, otrzymujemy obraz niezwykle interesującego drzewa.

Dzięki wymienionym wyżej unikalnym, ale także wielu dekoracyjnym cechom, sprowadzony z Ameryki Północnej klon srebrzysty stał się w Polsce całkiem popularnym drzewem ozdobnym. Głównie parkowym, bo ze względu na duże rozmiary i szeroką koronę z bardzo długimi i łamliwymi konarami, w mniejszym stopniu nadaje się on do obsadzania ulic czy małych placów.

Drugi (po klonie jesionolistnym) najczęściej sadzony w Polsce obcy gatunek klona. Łatwo krzyżuje się z blisko spokrewnionym klonem czerwonym tworząc mieszańca o nazwie Acer xfreemanii. Do najczęściej sadzonych odmian ozdobnych należą odm. strzępolistna Wiera o głęboko siecznych liściach i luźnej, "płaczącej" koronie oraz odm. stożkowata 'Pyramidale' posiadająca zawsze wiele pni, które w miarę upływu czasu coraz bardziej rozchylają się na zewnątrz (prawdopodobnie niektóre z zamieszczonych poniżej zdjęć przedstawiają drzewa tej właśnie odmiany). Kształt korony podobny jak u typu; nazwa odmiany nawiązuje zapewne do odwróconego stożka utworzonego przez rozszerzające się ukośnie ku górze pnie i główne konary.

  Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Ameryka Północna; jest jednym z drzew najpospoliciej występujących na terenie Stanów Zjednoczonych. Od pewnego czasu sadzony jako drzewo ozdobne w wielu innych rejonach świata (w tym także w Europie i w Polsce) i czasami dziczejący na tych obszarach.
Biotop. Na stanowiskach naturalnych klon srebrzysty porasta głównie tereny podmokłe i okresowo zalewane, gdzie wraz z wierzbami, olszami, brzozami, jesionem czarnym i klonem czerwonym tworzy rozległe lasy łęgowe dużych dolin rzecznych. W Europie jest sadzony jako drzewo typowo dekoracyjne, czasami jednak dziczeje i dlatego można go spotkać także poza terenami zurbanizowanymi.
Preferencje. Obszary o umiarkowanie chłodnym i wiglotnym klimacie oraz żyzne i wilgotne gleby; nie lubi gleb zbrylonych i zasolonych. Jest jednym z drzew o największym zapotrzebowaniu na wodę, dlatego porasta głównie brzegi rzek i tereny okresowo zalewane, gdzie często konkuruje o wodę z roślinami typowo nadbrzeżnymi (stąd nazwy angielskie takie jak "River Maple" czy "Water Maple"). Poza tym jest gatunkiem bardziej światłolubnym niż większość innych klonów, odpornym na niskie temperatury i dobrze przystosowującym się do warunków miejskich (zanieczyszczenia).
Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo krótkowieczne, wyjątkowo szybko rosnące. Osiąga wiek do około 100(125) lat, co czyni go jednym z najkrócej żyjących klonów.
Zastosowanie. Klon o dużej wartości dekoracyjnej (pokrój, liście), bardzo często sadzony w parkach oraz - z uwagi na szybki wzrost - jako element zieleni miejskiej (do czego jednak zupełnie się nie nadaje ze względu na wyjątkowo łamliwe konary - patrz Informacje dodatkowe). Jego drewno nie przedstawia większej wartości.

  Pokrój / Korzenie

Pokrój. Wysokie i okazałe, często wielopniowe drzewo liściaste o rozszerzającej się ku górze, miotlasto otwartej koronie oraz bardzo długich i prostych, ukośnie wzniesionych konarach. Stare drzewa przyjmują czasami malownicze kształty. Rozmiary. Wysokość 25-30(-40)m (w Polsce 20-30m). Średnica pnia 1.25-1.75(2)m.
█ Jak podaje strona Tall Trees, najwyższy klon srebrzysty w Europie rośnie w Holandii i mierzy 36.5m (LG, 2009, klinometr). Najgrubsze natomiast w Europie drzewo tego gatunku znajduje się w Driebergen-Zeist w Holandii i posiada pień o obwodzie 5.68m (φ 1.81m). Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.
Szczegóły pokroju. Pień prosty, często wielokrotny o dużej ilości mocno rozwartych pni składowych, pojedynczy średnio gruby i zwykle nisko rozgałęziony, wielokrotny może osiągać bardzo dużą średnicę. Korona rozszerzająca się ku górze, szeroka i miotlasto otwarta. Konary bardzo długie (jedne z najdłuższych ze wszystkich drzew występujących w Polsce), proste, ukośnie wzniesione. Gałęzie cienkie i długie, w dolnej części korony przeważnie zwisające. System korzeniowy płytki, bardzo agresywny.
█ W Stanach Zjednoczonych klon srebrzysty bywa nazywany Frankenstein Monster, co ma związek z wysadzaniem przez jego korzenie płyt chodnikowych.

Cechą charakterystyczną pokroju klona srebrzystego jest bardzo szeroka, miotlasto otwarta korona oraz niezwykle długie, ukośnie wznoszące się konary. Drzewo to bardzo często tworzy wielokrotny pień.

→ Pień klona srebrzystego często bywa wielokrotny, złożony z dużej ilości pni składowych. Okazy takie jak ten na zdjęciu, posiadające 10 pni składowych, należą wprawdzie do rzadkości, ale pnie 5- i więcej krotne zdarzają się stosunkowo często (odmiana 'Pyramidale'?).

  Kora / Pędy i pąki

Kora. U młodych drzew jasnoszara i długo gładka, później popielata, łuszcząca się pionowo długimi i cienkimi łuskami. Młode pędy dość grube, czerwonobrunatne. Pąki liściowe jajowate, lekko zaostrzone, długości ok. 5mm, (brązowo)czerwone, boczne nakrzyżległe, przeważnie znacznie mniejsze niż wierzchołkowy. Pąki kwiatowe kuliste, jaskrawo ciemnoczerwone, zebrane na krótkopędach po kilka do kilkunastu sztuk w duże, kuliste główki.
█ Pąki kwiatowe klona srebrzystego są często niszczone przez ptaki.

Więcej...
		Pąki liściowe (po lewej) klona srebrzystego różnią się od jego pąków kwiatowych (po prawej). Te pierwsze mają szpiczasto-jajowaty kształt i wyrastają pojedynczo, podczas gdy kuliste pąki kwiatowe są zebrane po kilka do kilkunastu sztuk w duże, kuliste główki. Zarówno pąki liściowe jak i kwiatowe posiadają jaskrawo ciemnoczerwone zabarwienie.
Popielata kora klona srebrzystego jest łuskowato spękana.

  Liście

Blaszkowate, pojedyncze. Blaszka w ogólnym zarysie okrągława, dłoniasto 5-klapowa o bardzo głęboko powcinanych klapach (czasem niemal dłoniastosieczna), zmiennej długości 8-12(15)cm (mniejsza niż u innych popularnych klonów), z wierzchu żywozielona, od spodu srebrzystobiałe (stąd nazwa gatunku). Klapy o wąsko-eliptycznym obrysie, długo zaostrzone i bardzo głęboko powcinane, na brzegu ostro i głęboko podwójnie piłkowane, z (bardzo) dużymi zębami głównymi, często też subklapowane. Ustawienie: naprzeciwległe na długich, nie wydzielających soku ogonkach. Okres występowania: IV-X. Liście rozwijają się w 2. połowie kwietnia, po przekwitnięciu kwiatów. Opadają około połowy października. Przed opadnięciem przebarwiają się na żółto lub czerwono, czasami też opadają zielone.

↑ Młode liście tuż po rozwinięciu mają czerwonawożółtozielony kolor i są bardzo pomarszczone. Liście klona srebrzystego wyróżniają się bardzo głębokimi, wąskoeliptycznymi w obrysie, długo zaostrzonymi klapami z dużymi zębami oraz srebrzystobiałym owłosieniem spodniej strony. Owłosienie to sprawia, że na wietrze drzewo prezentuje się wyjątkowo efektownie (→→).

Jesienią liście przebarwiają się zazwyczaj na żółto lub opadają zielone.

  Kwiaty

Rozdzielnopłciowe, rozmieszczone dwupiennie (rzadko jednopiennie), owadopylne i miododajne, zebrane po kilka do kilkunastu sztuk w kuliste, jaskrawoczerwone kwiatostany. Kwiatostany męskie i żeńskie podobne do siebie, występujące na oddzielnych drzewach (dwupienność). Pojedyncze kwiaty bezpłatkowe, z 5-dzielnym kielichem, drobne, jaskrawo ciemnoczerwone lub żółtozielone, osadzone na krótkich (męskie) lub nieco dłuższych (żeńskie) szypułkach. Kwiaty męskie posiadają 6 pręcików, żeńskie - jeden słupek z dwoma długimi, frędzlowatymi, czerwonymi znamionami. Kwiaty męskie po dojrzeniu wczesną wiosną opadają tworząc pod drzewami gęsty, czerwony dywan. Kwiatostany żeńskie w trakcie dojrzewania przekształcają się w zwisające wiązki podwójnych skrzydlaków. Okres kwitnienia: III-III/IV(IV) (przed rozwinięciem się liści).
█ Klon srebrzysty (wraz z jesionolistnym) należy do najwcześniej kwitnących na wiosnę drzew. Jego czerwone kwiaty zakwitają licznie zaraz po połowie marca. Niestety jest to związane z ryzykiem częstego przemarzania kwiatów na obszarach o ostrzejszym klimacie.

Bezpłatkowe kwiaty klona srebrzystego są zabarwione na czerwono i zebrane w główkowate kwiatostany. Po lewej obsypana czerwonymi kwiatami korona klona srebrzystego na przełomie marca i kwietnia.

Krótkoszypułkowe kwiaty męskie klona srebrzystego po przekwitnięciu opadają.	Kwiaty żeńskie są osadzone na nieco dłuższych szypułkach. Początkowo z powodu wystających znamion przypominają one czerwone kłębki nici. W trakcie dojrzewania przekształcają się w gęste pęczki podwójnych skrzydlaków i powoli zmieniają kolor na zielony.

  Owoce i nasiona

Podwójne skrzydlaki zebrane w bardzo gęste wiązki. Każdy skrzydlak ma postać podłużnego, wypukłego orzeszka opatrzonego sierpowato zagiętym do wewnątrz skrzydełkiem długości 3-6cm. Skrzydełka ustawione pod kątem prostym lub lekko ostrym, często jedno z nich jest niedorozwinięte i wskutek tego wyraźnie mniejsze od drugiego. Po dojrzeniu skrzydlaki przybierają jasnożółtobrązowy kolor i przed opadnięciem rozpadają się na dwie części. Okres dojrzewania owoców: V-VI. Owoce klona srebrzystego dojrzewają najwcześniej ze wszystkich klonów - czasami zaczynają one masowo opadać już zaraz po połowie maja. Proces dojrzewania skrzydlaków i ich opadania jest wyjątkowo krótki i intensywny - przeważnie w ciągu 10-20 dni wszystkie one opadają (powoduje to, że w urodzajnych latach na przełomie maja i czerwca pod drzewami zalega gruba warstwa skrzydlaków).
█ Nasiona klona srebrzystego mają niezwykle dużą zdolność kiełkowania, dochodzącą do 100%! W sprzyjających warunkach kiełkują one w ciągu zaledwie kilku dni po opadnięciu, a powstałe siewki jeszcze tego samego roku osiągają często 30-40cm wysokości (podobno znane są przypadki nawet półtorametrowych siewek!).
█ Drzewa rosnące w zwarciu zaczynają owocować około 35-40 roku życia, drzewa rosnące pojedynczo - pomiędzy 20-30 rokiem życia. W wyjątkowo sprzyjających warunkach wolno stojące drzewa mogą zacząć owocować już w wieku 11-15 lat.

Poniższe zdjęcia przedstawiają kolejne fazy rozwoju skrzydlaków od ich pojawienia się w połowie kwietnia do wykiełkowania siewek w czerwcu (zwróćmy uwagę, że od pojawienia się skrzydlaków do ich opadania upływa zaledwie miesiąc, a do kiełkowania siewek - tylko 2 miesiące!):
Połowa kwietnia. Maleńkie skrzydlaki tworzą się z kwiatów:	Druga połowa kwietnia. Skrzydlaki bardzo szybko rosną:	Początek maja. Skrzydlaki są już duże i zaczynają dojrzewać:
	Często jeden ze skrzydlaków jest wyraźnie niedorozwinięty.

Połowa maja. Dojrzałe skrzydlaki masowo opadają:	Połowa czerwca. Kiełkują siewki z tegorocznych nasion:
Po dojrzeniu wszystkie skrzydlaki rozpadają się na dwie części.	Po opadnięciu skrzydlaków, nasiona bardzo szybko kiełkują. Liścienie młodych kloników posiadają 3 całobrzegie klapy.

  Drewno

Białawe, lekkie, kruche i bardzo miękkie, przypomina drewno wierzby, posiada niewielką wartość użytkową, jest wykorzystywane głównie jako opał.

  Inne informacje

█ Klon srebrzysty bardzo często bywa używany do obsadzania ulic, do czego jednak zupełnie się nie nadaje. Po pierwsze drzewo to nie lubi zbitej i zasolonej gleby, która zwykle występuje w pobliżu dróg. Po drugie bardzo długie i kruche konary klona srebrzystego stanowią poważne zagrożenie w czasie silnych wiatrów (w USA drzewa te co roku powodują wiele strat związanych z uszkodzeniami samochodów). Wreszcie, jak już wyżej wspomniano, korzenie klona srebrzystego wykazują wyjątkowe zdolności do wysadzania płyt chodnikowych, a czasami uszkadzają też miejską kanalizację.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2024 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)