█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Pochodząca z Ameryki Północnej daglezja zielona to bardzo wysokie, zimozielone drzewo iglaste. W swojej ojczyźnie gatunek ten osiąga ponad 100m wysokości, co czyni go drugim (po sekwoi wieczniezielonej) najwyższym drzewem świata. Regularnie stożkowaty pokrój daglezji do złudzenia przypomina sylwetkę takich typowych drzew iglastych jak świerki, choiny i jodły. Podobieństwo to nastręczało zresztą w przeszłości sporo trudności botanikom, którzy błędnie kwalifikowali daglezje jako gatunki niektórych innych, wcześniej znanych rodzajów drzew iglastych. Ślady tego zachowały się do dziś i są widoczne zarówno w łacińskiej nazwie daglezji Pseudotsuga (dodanie przedrostka Pseudo- do nazwy choiny Tsuga), jak i w jej często używanej polskiej nazwie potocznej - jedlica, oznaczającej jodłę.

Ktoś w tym miejscu mógłby zapytać czy jedyną istotną różnicą pomiędzy daglezją i jodłą czy świerkiem jest prawie dwukrotnie większa wysokość tej pierwszej. Oczywiście nie. Pokrój daglezji jest zwykle nieco bardziej wysmukły niż u świerka, a jej wierzchołek nawet u starych drzew nie wykazuje tendencji do tworzenia typowego dla jodeł bocianiego gniazda. Ale to nie jedyne różnice. Znacznie łatwiej rozpoznać daglezję po wrzecionowatych, szpiczasto zakończonych pąkach oraz po płaskich i dość elastycznych, niekłujących igłach. Najbardziej jednak niezawodną cechą rozpoznawczą daglezji są jej niezwykle charakterystyczne a zarazem bardzo dekoracyjne szyszki, których długie, trójzębne łuski okrywające niczym zwisające sople lodu wystają daleko poza łuski nasienne.

Na swoich stanowiskach naturalnych w Ameryce Północnej daglezja zielona tworzy rozległe lasy. W USA jej drewno jest powszechnie wykorzystywane m.in. do budowy domów. Znaczenie przemysłowe daglezji nie ogranicza się jednak do kontynentu amerykańskiego. W Europie jest ona sztucznie uprawiana na dużą skalę celem pozyskania cennego drewna i stanowi najważniejszy obcy gatunek drzewa w europejskim leśnictwie. W Polsce występuje w wielu leśnych uprawach eksperymentalnych, czasem jest też sadzona w parkach.

Jedyny z 5 gatunków daglezji uprawiany w Europie. Geograficznie (klimatycznie) dzieli się na dwie rasy: P. menziesii var. menziesii = var. viridis - odmiana nominatywna (inaczej określana jako oceaniczna lub nizinna) oraz P. menziesii var. glauca - odmiana sina (górska, kontynentalna) różniąca się od podstawowej głównie niebieskawym kolorem igieł, mniejszą osiąganą wysokością oraz wolniejszym wzrostem. Pomiędzy tymi odmianami występują formy przejściowe.
█ Nazwa alternatywna jedlica Douglasa jest związana z nazwiskiem szkockiego botanika, który w 1827 r. jako pierwszy sprowadził daglezję do Europy. Do Polski drzewo to dotarło po raz pierwszy jako parkowe w 1833 r., a do uprawy leśnej zostało wprowadzone ok. 1880 r. w Beskidzie Śląskim oraz w Beskidzie Żywieckim (m.in. w Zawoi i Ujsołach) i od tej pory jest uważane za jeden z najcenniejszych gatunków obcego pochodzenia występujących w naszych lasach.

  Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Zachodnia (przypacyficzna) część Ameryki Północnej od Kolumbii Brytyjskiej do Kalifornii (Meksyku).
Biotop. Tworzy rozległe lasy od poziomu morza do wysokości 3000 m.n.p.m. (w Górach Skalistych).
Preferencje. Gatunek o wymaganiach podobnych jak u jodły pospolitej, preferujący gleby głębokie, gliniasto-piaszczyste, cienioznośny (choć w młodości lubi więcej światła), odporny na większość szkodników, jednak dość wrażliwy na zanieczyszczenia powietrza. Odmiana nominatywna najlepiej rośnie w łagodnym i wilgotnym klimacie morskim; w trudnych warunkach górskich lepiej radzi sobie odporniejsza na suszę i mróz odmiana sina. █ W Polsce do uprawy bardziej nadaje się odmiana sina. Cechuje się ona większą odpornością na niskie temperatury oraz na suszę, a równocześnie jest mniej wrażliwa na zanieczyszczenia powietrza.
Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo długowieczne, szybko rosnące (w Polsce najszybciej spośród drzew iglastych, nawet nieco szybciej niż modrzew). Osiąga wiek 500-700(1000) lat.
Zastosowanie. Bardzo ważne drzewo leśne. Doskonałej jakości drewno daglezji jest cennym surowcem w meblarstwie i stolarstwie, służy też do produkcji wytrzymałych konstrukcji, np. słupów energetycznych, stępli kopalnianych itp. W Ameryce Północnej jest wykorzystywane na dużą skalę do budowy domów.
█ W Europie daglezja stanowi najważniejszy obcy gatunek drzewa (tzw. "egzot nr 1"). W samej Polsce istnieje ponad 1000 leśnych powierzchni doświadczalnych z daglezją zieloną (np. Zawoja, Karnieszewice, Duszniki Zdrój, Stary Kraków). Wynosząca nawet 1000 m3/ha zasobność w drewno 100-letniego daglezjowego drzewostanu w Zawoi przekracza 4-krotnie średnią zasobność polskich lasów!

  Pokrój

Podobny jak u świerka: bardzo wysoki, regularnie (wąsko)stożkowaty, z wyprostowanym wierzchołkiem.
Rozmiary. Wysokość odmiany nominatywnej 60-75(-110)m (w Europie do 50m), sinej - do 40m. Średn. pnia 1.5-2(4)m (w Europie do 2m). W swojej ojczyźnie jest to drugie (po sekwoi wieczniezielonej) najwyższe drzewo. Poza Ameryką Północną równać się z daglezją może tylko euakliptus królewski.
Szczegóły pokroju. Pień pojedynczy, prosty i regularny, widoczny do samego wierzchołka, może osiągać bardzo dużą grubość. Korona regularnie stożkowata, w porównaniu z wysokością dość wąska, na wierzchołku zaostrzona (stare drzewa mogą mieć czasami nieregularną i rozczłonkowaną koronę o spłaszczonym wierzchołku), u drzew rosnących w odosobnieniu zaczynająca się przy samej ziemi, natomiast w zwartych drzewostanach posiadająca pień oczyszczony z gałęzi do znacznej wysokości. Dolne konary łukowato wygięte z podniesionymi ku górze końcami, górne - proste i ukośnie wzniesione. Stare drzewa mogą przyjmować szerszy i nieregularny, przez co czasem bardziej malowniczy pokrój.
█ Daglezja zielona (wraz z eukaliptusem królewskim) jest uważana za drugie po sekwoi wieczniezielonej najwyższe drzewo świata. Rekordowy osobnik tego gatunku, ścięty jeszcze w XIX w., miał 133m wysokości! Jak podaje strona Tall Trees, najwyższa obecnie daglezja zielona rośnie w stanie Waszyngton w USA i mierzy 99.8m. Także w Europie gatunek ten dorasta do wysokości, które plasują go w ścisłej czołówce najwyższych drzew starego kontynentu. Wg strony Monumental Trees, jedna z daglezji rosnących na terenie Wielkiej Brytanii mierzy 68.4m i tym samym jest prawdopodobnie drugim (po eukaliptusie różnobarwnym w Portugalii) najwyższym drzewem w Europie. Z danych tam zebranych wynika także, że w Europie rośnie co najmniej 20 daglezji przekraczających 60m wysokości. Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.
█ Najgrubsza zanotowana w całej historii daglezja zielona posiadała pień o średnicy 4.70m (internet). W tej chwili światowy rekord należy do drzewa rosnącego w Kanadzie i wynosi ok. 9m (φ 2.86m); europejski natomiast do drzewa o obwodzie pnia równym 5.89m (φ 1.87m), rosnącego we Francji.
█ Najwyższa znana autorowi daglezja zielona w Polsce, będąca jednocześnie najwyższym w ogóle drzewem w naszym kraju, rośnie w Górach Bardzkich w Sudetach i mierzy 59.4m (Zespół Agnieszki Ptak, 2020, taśma). Drzewo to zostało odkryte w 2021 r. przez zespół pani Agnieszki Ptak. Poprzedni rekord należał do daglezji rosnącej w nadleśnictwie Ujsoły (powiat żywiecki, woj. śląskie), mierzącej 58.2m wysokości (Nadleśnictwo Ujsoły, 2020, taśma). Z kolei do chwili odkrycia rekordzistki z nadleśnictwa Ujsoły, przez dwa lata palmę pierszeństwa dzierżyła inna daglezja. Drzewo to, rosnące na górskim stoku w pobliżu miejscowości Meszna w Beskidzie Śląskim (nadleśnictwo Bielsko) mierzy 57.3m wysokości (PG, 2018, laser). Należy tu także wspomnieć o niezwykle pięknym (jednak zaskakująco mało znanym) arboretum w Karnieszewicach w gm. Sianów w woj. zachodniopomorskim. Rosnące tam daglezje osiągają 49.4m wysokości (PG+KW, 2014, laser) i ok. 4.5m obwodu pnia. Więcej informacji na temat rekordowych daglezji - patrz punkt Wybrane okazy.

Daglezja zielona posiada typowy dla drzew iglastych, regularnie stożkowaty pokrój przypominający naszego rodzimego świerka. W swojej ojczyźnie drzewo to może osiągać ogromne rozmiary - nawet ponad 100m wysokości i 4m średnicy pnia!

Więcej...

  Wybrane okazy

█ Daglezja "Helena" z Gór Bardzkich w Sudetach: 59.40m. Najwyższe notowane obecnie drzewo w Polsce! W 2021 r. pani Agnieszka Ptak z zespołu MGGP Aero, w trakcie pracy na danych z Krajowej Mapy Koron Drzew, odkryła bardzo wysokie daglezje rosnące na terenie Gór Bardzkich w Sudetach, w okolicach miejscowości Bardo. Odkrycie to było możliwe dzięki danym uzyskanym z lotniczego skanowania laserowego LiDAR. 25. marca 2021 r. dwaj arboryści wraz z panią Agnieszką dokonali bezpośredniego pomiaru najwyższej daglezji za pomocą opuszczanej z wierzchołka drzewa taśmy mierniczej. Uzyskana wysokość rekordowego osobnika wyniosła aż 59.40m! W tej chwili (29.10.2021) jest to najwyższe znane autorowi drzewo w Polsce, o ponad 1 metr wyższe od dotychczasowej rekordzistki - również daglezji zielonej (58.2m), rosnącej w Ujsołach w Beskidzie Żywieckim. Więcej informacji na stronie MAPA DRZEW.

(poniższe zdjęcia pobrano ze strony MAPA DRZEW)

"Namierzanie" rekordowej daglezji za pomocą Krajowej Mapy Koron Drzew

Daglezja Helena w pełnej krasie. Wysokość: 59.4m (rekord!), obwód pnia 3.49m, rozpiętość korony: 12m, szacunkowy wiek: 120 lat.	Pomiar rekordzistki taśmą mierniczą przez dwóch arborystów: panów Bartłomieja Króla i Marcina Kilańczyka wspomaganych przez panią Agnieszkę Ptak

Bartłomiej Król umieszcza miarkę na czubku korony

█ Daglezja z Nadleśnictwa Ujsoły: 58.2m. W położonym w Beskidzie Śląskim nadleśnictwie Ujsoły, niedaleko miejscowości Glinka rośnie jedno z najwyższych znanych obecnie drzew w Polsce - daglezja zielona o wysokości 58.2m (Nadleśnictwo Ujsoły, 2020, taśma). Drzewo to zostało odkryte na podstawie danych lidarowych w sierpniu 2020 r. przez pracującego w Biurze Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej oddział w Krakowie pana Łukasza Trama, który następnie zmierzył je przy użyciu dalmierza laserowego Nikon Forestry Pro II, uzyskując wynik 58m. Nadleśnictwo Ujsoły zorganizowało następnie bezpośredni pomiar daglezji taśmą mierniczą przez szyszkarzy - uzyskany wynik to 58.2m.

Rekordowa daglezja - rozkład gęstości. Fot. Łukasz Tram, 2020 r.

Zdjęcia z bezpośrednich pomiarów daglezji. Fot. Bartłomiej Hojdas, 2020 r.

█ Daglezje w pobliżu Mesznej: do 57.3m. W należącym do Nadleśnictwa Bielsko lesie porastającym stok góry Klimczok, w pobliżu miejscowości Meszna (formalnie działka należy do obrębu Bystra Krakowska) w Beskidzie Śląskim znajduje się niewielki, liczący ok. 40-50 okazów daglezjowy drzewostan. Rosnące tam daglezje zielone to jedne z najwyższych znanych obecnie drzew w Polsce! Rekordowy osobnik mierzy aż 57.3m wysokości (PG, 2018, laser) i tym samym wyprzedza niedawnych jeszcze rekordzistów, czyli dwa świerki z BPN i z Rezerwatu Śrubita aż o 5.5m! W omawianym drzewostanie znajdziemy więcej bardzo wysokich daglezji; praktycznie każde drzewo przekracza tam 45 m wysokości, a przynajmniej cztery mieszczą się w przedziale 53-55m. Najrubsze daglezje mają pień o niemal metrowej średnicy (obwód do 300cm). Drzewa wydają się zdrowe i witalne, prawdopodobnie dysponują dużym jeszcze potencjałem wzrostu. Rekordowe osobniki zostały odkryte przez leśnika, pana Rafała Kozubka na podstawie danych lidarowych, a następnie zmierzone przez niego dalmierzem (uzyskany wówczas wynik to 56.5m).

█ Daglezje w Karnieszewicach: do 49.4m. Karnieszewice to niewielka miejscowość w woj. zachodniopomorskim. Rosną tu najgrubsze oraz jedne z najwyższych i najstarszych daglezji w Polsce. Większość z nich jest zlokalizowana na terenie mało znanego, za to niezwykle pięknego arboretum. To tam rosną m.in. jedna z najwyższych oraz najgrubsza jednopniowa daglezja w Polsce - pierwsza z nich mierzy 49.4m wysokości (PG+KW, 2014, laser), druga natomiast posiada nierozwidlony pień o obwodzie 4.48m (Φ 1.42m) (PG+KW, 2014). Szczególne wrażenie robi szpaler kilkunastu ogromnych daglezji, w którym człowiek może poczuć się jak w kalifornijskim lesie pośród gigantycznych sekwoi. Ale karnieszewickie daglezje rosną nie tylko na terenie arboretum. Także i poza nim występuje wiele godnych uwagi okazów, m.in. te przy drodze prowadzącej z leśniczówki - najwyższa i równocześnie najgrubsza z nich mierzy 46m wysokości (PG, 2014, laser) i posiada rekordowy w Polsce (choć rozwidlony na wysokości 4-5m) pień o obwodzie 4.88m (Φ 1.55m) (PG+KW, 2014). Sczególnie interesujący wydaje się las otaczający arboretum. Wg informacji uzyskanych w pobliskiej leśniczówce, w lesie tym rosną daglezje, których wysokość przekracza 50m!

Daglezje przy drodze do leśniczówki. Najwyższa i najgrubsza z nich (na zdjęciach powyżej) mierzy 46m wysokości, a obwód jej podwójnego pnia wynosi 4.88m (Φ 1.55m).

Daglezje w arboretum. Poniżej i w środku u dołu najgrubsza w arboretum (także najgrubsza 1-pniowa daglezja w Polsce), o obwodzie pnia 4.48m i wysokości ok. 41m. Po prawej główna aleja daglezjowa z najwyższymi drzewami.

Daglezja na końcu głównej ścieżki daglezjowej w arboretum. Wysokość 48.8m.	Najwyższa daglezja w arboretum; wysokość 49.4m.

█ Daglezje w Szczyrku: do 44.5m. Podjeżdżając pod okazały Hotel Górski w Szczyrku już z daleka można zobaczyć rosnące na stromym zboczu nad hotelem i wyróżniające się ponadprzeciętną wysokością ogromne daglezje. Teren dzieli się na dwie części: ogrodzoną betonowym murkiem część przynależną do hotelu oraz część zewnętrzną. W części hotelowej najwyższy znaleziony przeze mnie okaz mierzy ok. 44.5m wysokości. Jest to potężne drzewo o stosunkowo grubym pniu i rozłożystej, nisko schodzącej koronie. Nieco inne co do pokroju daglezje rosną w części zewnętrznej - wysmukłe, o obwodzie pnia rzadko przekraczającym 2.5m i wąskiej, wysoko osadzonej koronie. Pomiar dalmierzem laserowym trzech najwyższych okazów, do których udało mi się dotrzeć dał w wyniku następujące wartości: 47m, 46m i 45.8m (PG, 2015, laser). Trzecie wymienione drzewo wygląda na najgrubsze w części zewnętrznej; posiada ono pień o obwodzie 2.70m (Φ 0.86m). Rozrzucone co kilka - kilkadziesiąt metrów pośród zdecydowanie niższych i cieńszych drzew, wielkie daglezje ze Szczyrku nadają temu małemu fragmentowi beskidzkiego lasu wyjątkowy charakter. Poza niezwykłą nawet jak na górskie lasy wysokością, zachwycają one swoimi grubymi i idealnie prostymi, bardzo wysoko oczyszczonymi z gałęzi strzałami pnia pokrytymi głęboko spękaną, ciemnobrunatną korą.
P.S. W tym miejscu pragnę serdecznie podziękować właścicielowi hotelu (przepraszam, ale niestety nie zapamiętałem nazwiska) za wszystkie cenne i ciekawe informacje, jakie przekazał mi na temat rosnących tu daglezji jak również samego hotelu. Gorąco pozdrawiam!

Daglezje zielone rosnące na zboczu nad Hotelem Górskim w Szczyrku. Rekordowe osobniki osiągają tu 47m wysokości i 2.70m obwodu pnia.

█ Inne okazy. Jedne z najwyższych w Polsce daglezji rosną także w Odrzykoniu k. Krosna, gdzie osiągają ok. 50m wysokości i liczą ponad 90 lat.

  Korzenie

System korzeniowy sercowaty, rozbudowany, intensywnie poprzerastany drobnymi i cienkimi korzeniami, dobrze znosi przesadzanie.

  Kora / Pędy i pąki / Liście

Kora początkowo jasnoszara i gładka, podobna do występującej u jodeł, często z pęcherzykami żywicy, z czasem staje się brunatna do ciemnobrunatnej, bardzo gruba (nawet do 60cm!) i głęboko spękana. Młode pędy jasnozielone, owłosione. Pąki wyróżniające się kształtem na tle innych drzew iglastych: wrzecionowate, długie i szpiczaste, długości do 1cm, jasnobrązowe do brązowych, zazwyczaj nie pokryte żywicą. Liście szpilkowate, ogólnie dość podobne do występujących u jodeł, choć u odmiany nominatywnej nieco bardziej od nich miękkie, poza tym płaskie, cienkie i giętkie (odmiana sina tworzy grubsze i sztywniejsze igły), słabo zaostrzone (nie kłujące), długości 2-3.5cm, u podstawy posiadające wyraźne zwężenie (jak gdyby ogonek), u odmiany nominatywnej żywozielone do ciemnozielonych, u sinej - niebieskawe od woskowego nalotu, w obu przypadkach na spodzie z dwoma delikatnie zaznaczonymi białymi paskami, po roztarciu pachną pomarańczą. Ustawienie: promieniste lub grzebieniaste (nawet na tym samym osobniku). Okres występowania: cały rok (roślina zimozielona); trwałość igieł do 8 lat.

→ Jedną z najbardziej charakterystycznych cech daglezji są ich wrzecionowate, ostro zakończone pąki. ↑ Kora daglezji zielonej z czasem staje się ciemnobrunatna i bardzo głęboko spękana.		↓ Igły daglezji zielonej są elastyczne i płaskie, słabo zaostrzone (nie kłujące). Od spodu posiadają one dwa białe paski. ← Młode, jaskrawo jasnozielone igły pojawiają się najliczniej przed połową maja.

Męskie szyszeczki daglezji zielonej są jajowate i mają bardzo jaskrawy, żółtoczerwony kolor (po lewej). Pędzelkowate szyszeczki żeńskie (po prawej) początkowo są wyprostowane, po zapłodnieniu stają się zwisające.   Kwiaty / Owoce i nasiona / Drewno Kwiaty rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie, wiatropylne, zebrane w szyszeczki. Męskie szyszeczki wyrastające licznie na końcach gałązek, małe, jajowate, żółtopomarańczowe. Żeńskie szyszeczki większe, pędzelkowate, początkowo stojące, różowe, w trakcie przekształcania się w szyszki zwisające na końcach gałązek, ciemnobordowe z wystającymi na zewnątrz jasnozielonymi łuskami wspierającymi. Okres kwitnienia: IV-V. Kwiaty zakwitają około połowy kwietnia. Owoce i nasiona. Drzewo nie tworzące owoców (roślina nagonasienna). Szyszki zwisające na krótkich trzoneczkach, jajowate, o wymiarach 7-10 x 3cm, jasnobrązowe. Łuski wspierające (okrywające) bardzo charakterystyczne: długie, trójzębne, wystające daleko poza łuski nasienne, u odmiany nizinnej przylegające do nich, u górskiej - odstające lub nawet mocno odwinięte na zewnątrz. Okres dojrzewania nasion: IX-X. Szyszki dojrzewają w pierwszym roku, opadają w całości (nie rozsypują się jak u jodły). █ Wg kalifornijskiego mitu trzy zęby łuski okrywającej to ogon i dwie nogi małej myszki, która schroniła się w szyszce przed pożarem lasu. Drewno stosunkowo twarde, bardzo trwałe, łatwo łupliwe, trudno zapalne, pod wpływem zmian temperatury i wilgotności szybko zmienia wymiary ("mocno pracuje"), jest łatwe w suszeniu, jednak skłonne do pękania, stanowi cenny surowiec w meblarstwie i stolarstwie, jest stosowane do budowy wytrzymałych konstrukcji drewnianych, np. słupów energetycznych, stępli kopalnianych a także niektórych elementów ręcznie wykonywanych samolotów. W Ameryce Północnej jest wykorzystywane na dużą skalę do budowy domów.

Szyszki daglezji zielonej posiadają niezwykle charakterystyczne łuski okrywające; są one długie, trójzębne i znacznie wystają poza łuski nasienne:
U odmiany nizinnej (po lewej) łuski okrywające przylegają do nasiennych, u górskiej natomiast (po prawej) wyraźnie od nich odstają.

Więcej...

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...